Αεροβάπτισμα: Είναι αποδεκτό από την Εκκλησία; Μπορούν οι λαϊκοί να βαφτίζουν;

Το βάπτισμα είναι μυστήριο εισαγωγικό στην εκκλησία και απαραίτητο για τη σωτηρία. Η εντολή του Κυρίου είναι σαφής προς τους μαθητές Του «πορευθέντες μαθητεύσατε πάντα τα έθνη, βαπτίζοντες αυτούς…» (Ματθ. 28,19). Αλλού ο Χριστός δηλώνει ξεκάθαρα και λέει «ο πιστεύσας και βαπτισθείς σωθήσεται» (Μάρκ. 16, 16). Με το βάπτισμα συγχωρούνται το Προπατορικό αμάρτημα και όλες οι προσωπικές αμαρτίες του βαπτιζομένου.

Έχοντας αυτές τις παραγγελίες οι μαθητές του Χριστού βάπτιζαν τους προσερχομένους στη νέα πίστη. Το βάπτισμα γινόταν από τους Αποστόλους και στη συνέχεια από τους διαδόχους τους, ενώ φαίνεται ότι στα πρώτα χριστιανικά χρόνια γινόταν και από λαϊκούς (Θρησκευτική και Ηθική Εγκυκλοπαίδεια, τ. 3, στ. 586).

Στη δογματική του Παναγιώτη Τρεμπέλα διαβάζουμε ότι σε ώρα εσχάτου κινδύνου όταν επίκειται η απειλή του θανάτου, εάν δεν ήταν δυνατόν να ευρεθεί κανονικός λειτουργός του βαπτίσματος, μπορούσε να το τελέσει όχι μόνον διάκονος αλλά και λαϊκός, άνδρας ή γυναίκα (Παναγιώτου Ν. Τρεμπέλα, Δογματική της Ορθοδόξου Καθολικής Εκκλησίας, Έκδοση ΑΔΕΛΦΟΤΗΣ ΘΕΟΛΟΓΩΝ Ο ΣΩΤΗΡ, Αθήναι 1961, τ. 3,  σελ. 107). Στο ίδιο βιβλίο (σελ. 108) διαβάζουμε ότι παρόμοιες πληροφορίες (για την τέλεση του βαπτίσματος από λαϊκούς) μας διασώζουν ο Άγιος Ιερώνυμος και ο Άγιος Αυγουστίνος. Η πράξη αυτή της εκκλησίας υιοθετήθηκε κατ’ αρχήν στη Δύση και έχουμε σχετικές μαρτυρίες πριν από το 198 μ. Χ. Για το θέμα αυτό έχουμε επίσημη συνοδική απόφαση με τον 38ο κανόνα της συνόδου της Ελβίρας η οποία έγινε το 306 μ. Χ. (βλέπε σχετικές αναφορές στον Τρεμπέλα σελ. 108)

Σήμερα στην Ορθόδοξη Εκκλησία το βάπτισμα τελείται από τους επισκόπους και τους ιερείς, ενώ η συμμετοχή των διακόνων είναι βοηθητική. Όμως, σε περίπτωση ανάγκης όταν ένα μικρό παιδί κινδυνεύει να πεθάνει αβάπτιστο, τότε μπορεί να τελεστεί το λεγόμενο έκτακτο βάπτισμα ή βάπτισμα ανάγκης  ή αεροβάπτισμα.

Το αεροβάπτισμα τελείται στον αέρα από ορθόδοξο λαϊκό άνδρα ή γυναίκα και φυσικά από διάκονο. Για τους ανθρώπους που είναι άρρωστοι στο κρεββάτι ή για τους παράλυτους τελείται το λεγόμενο βάπτισμα των κλινικών το οποίο γίνεται με επίχυση (ραντισμό) νερού επάνω τους. Όμως το βάπτισμα που γίνεται με αυτό τον τρόπο, δηλαδή το βάπτισμα της ανάγκης, αν τελικά επιζήσει αυτός ο οποίος βαπτίστηκε, πρέπει να ολοκληρωθεί από την Εκκλησία με την τέλεση της υπόλοιπης ακολουθίας του βαπτίσματος, δηλαδή να γίνουν όλα τα υπόλοιπα εκτός από τις τρεις καταδύσεις και την επίκληση του ονόματος της Αγίας Τριάδος (βλέπε ΔΟΓΜΑΤΙΚΗ κατά τας παραδόσεις του καθηγητού Ιωάννου Καρμίρη, Ανατύπωσις εκ της εκδόσεως του Φοιτητικού Θεολογικού Συνδέσμου έτους 1964, Αθήναι 1995, σελ. 318).

Για όλα τα παραπάνω μπορούμε να πούμε ότι

1^ον  στηρίζονται στη διδασκαλία της Εκκλησίας μας σχετικά με το Βασίλειον Ιεράτευμα και την συμμετοχή όλων των πιστών στην Ιερωσύνη του Χριστού και

2^ον  στηρίζονται στην πίστη της Ορθόδοξης Εκκλησίας ότι ο αληθής τελετάρχης των μυστηρίων είναι ο ίδιος ο Κύριος Ιησούς Χριστός. Συγκεκριμένα διαβάζουμε στη δογματική του Ιωάννου Καρμίρη «αληθής τελετάρχης είναι ο Κύριος, γι' αυτό το λόγο και οι ορθόδοξοι κληρικοί χρησιμοποιούν το γ’ παθητικό πρόσωπο και λένε «βαπτίζεται», «χρίεται» (κ.τ.ό.) ο δούλος του Θεού, αφήνοντας κατά κάποιο τρόπο στο Θεό την ενέργεια του μυστηρίου, σε αντίθεση προς τους λατίνους κληρικούς οι οποίοι λένε «εγώ σε βαπτίζω», «εγώ σε χρείω», «εγώ σε συγχωρώ» κ.τ.ό.

Πώς γίνεται το αεροβάπτισμα

Παίρνουμε το μικρό παιδί στα χέρια μας, το σηκώνουμε πρώτη φορά ψηλά στον αέρα και λέμε: «Βαπτίζεται ο δούλος του Θεού (τάδε) εις το όνομα του Πατρός», και το κατεβάζουμε.

Το σηκώνουμε δεύτερη φορά και λέμε: «και του Υιού», και το ξανακατεβάζουμε.

 Το σηκώνουμε και τρίτη φορά λέγοντας: «και του Αγίου Πνεύματος, αμήν», και πάλι το κατεβάζουμε.
Τέλος, λέμε «Δι’ ευχών των Αγίων Πατέρων ημών, Κύριε Ιησού Χριστέ ο Θεός, ελέησον και σώσον ημάς. Αμήν.»

Πότε δεν επιτρέπεται το αεροβάπτισμα.

Αν και αναφέρθηκε προηγουμένως ότι το βάπτισμα αυτό τελείται από λαϊκό σε περίπτωση ανάγκης, θα πρέπει να διευκρινιστεί ότι είναι απαράδεκτο να γενικεύσουμε την «λύση ανάγκης» σε κανόνα μέσα στην Εκκλησία, δηλαδή να φτάσουμε στο σημείο να βαπτίζουν οι λαϊκοί χωρίς να συντρέχει περίπτωση μεγάλης ανάγκης. Μάλιστα καλό είναι να κάνουμε προσπάθεια να βρούμε κάποιον ιερέα για να τελέσει το βάπτισμα ανάγκης – αεροβάπτισμα, φυσικά όμως, όταν δεν μπορεί να βρεθεί κάποιος κληρικός τότε θα γίνει, όπως προαναφέρθηκε, από οποιονδήποτε ορθόδοξο λαϊκό άνδρα ή γυναίκα και το βάπτισμα θεωρείται έγκυρο.

Η Εκκλησία αναγνωρίζει σήμερα το αεροβάπτισμα;

Θα αναφέρουμε τις μαρτυρίες των δυο συγχρόνων αγίων Πορφυρίου και Παϊσίου.

Κάποιος φίλος κληρικός[1] επισκεπτόταν τακτικά τον γέροντα Πορφύριο μαζί με την σύζυγό του και τα παιδιά του. Κάποτε επισκέφθηκε τον γέροντα μαζί με το κοριτσάκι του το οποίο ήταν αβάπτιστο. Μετά από λίγο καιρό το κοριτσάκι αρρώστησε ξαφνικά, και ο ιερέας πατέρας δεν πρόλαβε ή δεν το σκέφτηκε καν να το αεροβαπτίσει. Έτσι το παιδί έφυγε αβάπτιστο. Ο πατέρας στενοχωρήθηκε πάρα πολύ αφ’ ενός μεν διότι έχασε το παιδί του, και αφ’ ετέρου διότι, αν και ήταν ιερέας, το παιδί του έφυγε αβάπτιστο.

Ευρισκόμενος μέσα σε μεγάλη στενοχώρια για το θέμα αυτό, επισκέφθηκε ξανά τον γέροντα Πορφύριο. Εκεί του ανέφερε όλα τα σχετικά με την ξαφνική αρρώστια του παιδιού και του εξομολογήθηκε το ότι δεν πρόλαβε να το βαφτίσει. Ο γέροντας Πορφύριος τον παρηγόρησε και στη συνέχεια του αποκάλυψε ότι το παιδί ήταν βαπτισμένο, διότι όταν την τελευταία φορά επισκέφτηκαν το γέροντα εκείνος το πήρε στα χέρια του και χωρίς να δείξει κανένα σημάδι στους γονείς το αεροβάφτισε. Αυτό παρηγόρησε, όπως είναι φυσικό τον ιερέα πατέρα, διότι το παιδί του τουλάχιστον έφυγε βαπτισμένο, και μάλιστα από έναν άγιο γέροντα. Η πράξη αυτή του Αγίου γέροντος Πορφυρίου μας βεβαιώνει ότι το αεροβάπτισμα είναι μία πράξη η οποία έχει την ευλογία της Εκκλησίας μας διαμέσου των αιώνων και μέχρι σήμερα.

Την πίστη της Εκκλησίας για την εγκυρότητα του αεροβαπτίσματος εκφράζει και ο άγιος γέροντας πατήρ Παΐσιος. Στο βιβλίο ΛΟΓΟΙ Δ’, ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΗ ΖΩΗ, (Έκδοση ΙΕΡΟΝ ΗΣΥΧΑΣΤΗΡΙΟΝ «ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΘΕΟΛΟΓΟΣ», ΣΟΥΡΩΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ 2002, σελ. 66), διαβάζουμε τον παρακάτω διάλογο:

– Γέροντα, οι Βορειοηπειρώτες, όταν πεθάνουν, τί θα γίνουν που δεν είναι βαπτισμένοι;

– Έ, οι περισσότεροι έχουν από τους γονείς τους αεροβάπτισμα. Υπάρχουν και νοσοκόμες που αεροβαπτίζουν τα παιδάκια.

Όπως είναι φανερό στα παραπάνω περιστατικά, οι δυο πρόσφατα ανακηρυχθέντες άγιοι της Εκκλησίας μας, επαναλαμβάνουν ουσιαστικά την άποψη της Εκκλησίας μας και προσθέτουν και τη δική τους μαρτυρία για την εγκυρότητα του αεροβαπτίσματος.

Εγκύκλιοι της Ιεράς Συνόδου περί του αεροβαπτίσματος

Α. Εις τα επιζώντα νήπια, μετά Βάπτισμα ανάγκης θα αναγιγνώσκονται μόνον αι μετά την τριττήν κατάδυσιν και ανάδυσιν Ευχαί,

(994/3186/1264/11-11-1958 Ι. Συνόδου).

Β. Επί αεροβαπτισμού, εφ' όσον επέζησεν το βρέφος κρίνεται απαραίτητος η κατάδυσις, ώστε να υπάρχει το ύδωρ ως βασικόν στοιχείο ν,

(6016/1778ΝΚ/1703/12-09-77 Ι. Συνόδου)

Γ. Άνευ τριττής καταδύσεως, αλλά μόνον δια Χρίσματος.

(2746/5921ΝΚ/1387/22-10-93) I. Συνόδου.

Εκ των εκτιθέμενων τριών τρόπων αντιμετωπίσεως του Βαπτίσματος ανάγκης ισχύει η νεωτέρα και το Βάπτισμα ανάγκης ολοκληρούται διά Χρίσματος και των λοιπών Ιερών Ευχών και Ανάγνωσμα των.

(Βλέπε ΕΥΡΕΤΗΡΙΟΝ ΝΟΜΟΚΑΝΟΝΙΚΩΝ ΑΠΟΦΑΣΕΩΝ ΤΗΣ ΙΕΡΑΣ ΣΥΝΟΔΟΥ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΆΔΟΣ –Απόφασις υπ’ αριθμ. 41/145/17-01-2007, υπό π. Γεωργίου Φραγκιαδάκη, Αθήναι 2007, σελ.  26 ευρισκόμενον εις

  http://www.ecclesia.gr/greek/holysynod/commitees/dogma/nomokan_apof.pdf ).

υπό ΑΙΔ

---

[1] Τα στοιχεία του ιερέως έχουν δοθεί στη συντακτική ομάδα του blog.