Ο ρόλος των παππούδων

Ποια είναι τα σημαντικότερα λάθη που συνήθως κάνουν ο παππούς και η γιαγιά με τα παιδιά μας;

Ο τρόπος που τίθεται η ερώτηση προδιαθέτει αρνητικά και είναι σαν να τοποθετεί τους γονείς και τους παππούδες σε αντίθετα «στρατόπεδα» με αντικείμενο διαμάχης το παιδί. Το ενδιαφέρον μετατοπίζεται στα «λάθη» και στα «προβλήματα» που δημιουργούν οι παππούδες στο έργο των γονιών.

Η ευχαρίστηση, η απόλαυση, το κέρδος που έχει το παιδί από τη δυνατότητα να συν-δημιουργήσει και να χαρεί τη δική του ιδιαίτερη σχέση με τους παππούδες, μπαίνουν σε δεύτερη μοίρα, ή ξεχνιούνται εντελώς.

Μπορούν οι παππούδες να υποκαταστήσουν τους γονείς;

Αν θα μπορούσαμε να μιλήσουμε για λάθη, ένα βασικό λάθος είναι να θεωρείται ο ρόλος των παππούδων προέκταση του ρόλου των γονιών. Σαν να είναι υποχρεωμένοι οι παππούδες να αναλάβουν χρέη γονιού για τα εγγόνια τους. Κάποιες φορές, μάλιστα, θεωρείται τόσο αυτονόητη η διαθεσιμότητά τους, που η πιθανότητα να θέλουν να διαθέσουν το χρόνο τους και σε άλλες δραστηριότητες, αντιμετωπίζεται με θυμό από τα παιδιά τους και ενοχές από τους ίδιους.
Η συμβολή των παππούδων είναι ιδιαίτερα σημαντική για την ομαλή ψυχοσυναισθηματική εξέλιξη του παιδιού. Ωστόσο, είναι άδικο, τόσο για τους ίδιους, όσο και για τα παιδιά τους, να θεωρείται ότι υποκαθιστούν το ρόλο του γονέα. Οι παππούδες δικαιούνται να απολαύσουν τα ξεχωριστά προνόμια που έχει ο ρόλος της γιαγιάς ή του παππού, ενώ οι γονείς δικαιούνται να ανακαλύψουν και να αναδείξουν όλο το δυναμικό τους στο γονεϊκό ρόλο.

Ποιός βάζει τα όρια;

Και ο γονεϊκός ρόλος είναι επιφορτισμένος με την ευθύνη της επιβολής κανόνων, ορίων, απαγορεύσεων. Άχαρο μεν, απαραίτητο και ιδιαίτερα πολύτιμο, όταν γίνεται με σταθερότητα και αγάπη, δε. Οι γονείς, λοιπόν, είναι αυτοί που είναι υπεύθυνοι για τα «πρέπει» και τα «μη» και οφείλουν να έχουν μια κοινή γραμμή σε αυτό. Οι παππούδες συμβάλλουν διαφορετικά στη ψυχοσυναισθηματική εξέλιξη του παιδιού, όντας αυτοί που θα πουν ιστορίες, που θα επιτρέψουν ένα γλυκό παραπάνω, ή που θα κάνουν μαζί με τα εγγόνια τους «ζαβολιές» γελώντας και συμφωνόντας ότι «δεν θα πουν τίποτα στην μαμά και στον μπαμπά». Είναι αυτοί, που έχοντας υπάρξει γονείς στο παρελθόν, δικαιούνται πλέον να ξενοιάσουν, να εμπιστευτούν τα παιδιά τους στο γονεϊκό ρόλο, και να κακομάθουν και λίγο τα εγγόνια τους.

Ποια είναι η διπλωματικότερη αντιμετώπιση από τη μεριά μας που θα φέρει και τα επιθυμητά αποτελέσματα;

Αν γίνει κατανοητό ότι οι γονείς και οι παππούδες δεν είναι αντίπαλοι, αλλά σύμμαχοι, που διαδραματίζουν, όμως, διαφορετικούς ρόλους στον κύκλο ζωής της ευρύτερης οικογένειας και κατ' επέκταση στη ζωή του παιδιού, ίσως να μην υπάρχει ανάγκη από «διπλωματική αντιμετώπιση». Είναι σημαντικό οι γονείς να κατανοήσουν ότι αυτοί είναι οι υπεύθυνοι για την ανατροφή των παιδιών τους και ότι έχουν την ελευθερία, αλλά και την ευθύνη, να πάρουν αποφάσεις για το μεγάλωμα του παιδιού τους. Αν οι γονείς νιώσουν ασφάλεια και εμπιστευτούν τις δυνατότητές τους σε αυτόν τον νέο, άγνωστο, αλλά και τόσο απολαυστικό ρόλο, τότε μπορεί και να χαμογελούν τρυφερά με την τάση των παππούδων να «ξέρουν καλύτερα», και να τους επιτρέπουν να κακομάθουν τα εγγόνια τους.

Είναι σωστό να ανησυχούν οι γονείς για το αν ο παππούς και η γιαγιά κακομαθαίνουν τα παιδιά τους;

Αν οι γονείς έχουν ξεκάθαρους κανόνες και όρια, έχουν δημιουργήσει σταθερές βάσεις για την ανατροφή του παιδιού, τότε δε χρειάζεται να ανησυχούν αν η γιαγιά και ο παππούς το «κακομαθαίνουν». Εξάλλου, αυτός είναι ο ρόλος των παππούδων. Οι παππούδες μπορούν πλέον να ξενοιάσουν, να εμπιστευτούν τα παιδιά τους στο γονικό ρόλο, και να απολαύσουν μια τρυφερή σχέση με τα εγγόνια τους, κάνοντας από κοινού και καμιά σκανταλιά. Και στο κάτω κάτω οι παππούδες έχουν υπάρξει γονείς στο παρελθόν. Δικαιούνται, πλέον, να δημιουργήσουν διαφορετική σχέση με τα εγγόνια τους και να μην τα αντιμετωπίζουν ως αντίγραφο των παιδιών τους. Και όταν είναι διαθέσιμοι, να κρατήσουν το εγγόνι, είναι καλύτερο να ακούν «ευχαριστώ», αντί για παρατηρήσεις.

«Ευχαριστώ!» πόσο συχνά το λέμε;

Η «διπλωματική αντιμετώπιση», λοιπόν, με συμφέροντα αποτελέσματα για όλους μπορεί να είναι το «ευχαριστώ». Δεν είναι αυτονόητο ότι η γιαγιά και ο παππούς θα κρατήσουν το εγγόνι. Η παρουσία τους, όταν υπάρχει η δυνατότητα, είναι δώρο, για την ψυχοσυναισθηματική εξέλιξη του παιδιού. Η συμβολή τους και η συμμετοχή τους είναι ιδιαίτερα σημαντική. Ωστόσο, χρειάζεται να γίνει σαφές ότι δεν είναι εκείνοι που παίρνουν αποφάσεις για την ανατροφή του παιδιού. Δικαιούνται να έχουν μια ξεχωριστή τρυφερή σχέση με το εγγόνι τους. Ακόμη κι αν αυτό σημαίνει ότι οι παππούδες είναι οι «καλοί» και οι γονείς οι «κακοί».

Μαρία Τσαλματζά, Ψυχολόγος, Msc Ψυχική Υγεία