Η ζήλεια. Πρόληψη και συντελεστές

Για να προλάβουν οι γονείς την εξέλιξη της ζήλιας με τα καταστροφικά της αποτελέσματα, πρέπει να προετοιμάσουν κατάλληλα το παιδί τους.

Λίγο καιρό πριν ή όταν πια η μητέρα μείνει έγκυος για το δεύτερο παιδί τους θα πρέπει να αρχίσουν να συζητούν με το πρώτο σχετικά με τον ερχομό του δεύτερου.

Θα συζητήσουν ότι πρέπει να ζητήσουν από το Θεό στην προσευχή τους να τους στείλει ένα ακόμη παιδάκι και θα αρχίσουν να προσεύχονται σαν οικογένεια γι’  αυτό.

Θ συζητήσουν για το αν θα είναι αγόρι ή κορίτσι και ότι ο Θεός θα τους στείλει ότι είναι το καλύτερο.

Θα μιλήσουν για το ότι θα είναι μικρό, αδύναμο, ότι θα θέλει βοήθεια από όλους, ότι θα πρέπει να το προσέχουμε μην μας το πάρουν.

Μέσα σε όλα θα τονίζουν ότι το πρώτο μεγάλωσε και άλλα παρόμοια.

Και φυσικά θα εξακολουθήσουν να δείχνουν στο πρώτο την αγάπη τους όπως και πριν.

Ο Ν. Ματσανιώτης τονίζει ότι είναι καλύτερα η ίδια η μάνα να περιγράψει και να προετοιμάσει το πρώτο παιδί της για τις νέες συνθήκες που θα προκύψουν με τον ερχομό του δεύτερου. Η Λωράνς Περού τονίζει ότι είναι καλό το ίδιο το πρώτο παιδί με την βοήθεια των γονέων να πάρει μέρος στις ετοιμασίες για τον ερχομό του δεύτερου. Μέσα σ’  αυτές είναι η ετοιμασία ενός δώρου που θα κάνει το δεύτερο παιδί στο πρώτο όταν έρθει, αλλά και το πρώτο στο δεύτερο

Επίσης κάποιες αλλαγές, στη ζωή του πρώτου παιδιού, θα πρέπει να γίνουν αρκετά πριν τον ερχομό του δεύτερου παιδιού. Π.χ.

Η αλλαγή κρεβατιού και δωματίου θα πρέπει να γίνει αρκετά πριν, για να μην θεωρηθεί ο ερχομός του δεύτερου αιτία της αλλαγής και του «αποχωρισμού» από τους γονείς.

Η φοίτηση στον παιδικό σταθμό, το νηπιαγωγείο ή το σχολείο για το πρώτο δεν πρέπει να συνδυασθεί χρονικά με τον ερχομό του δεύτερου διότι το νέο παιδί θα «χρεωθεί την έξωση» που θα υποστεί το πρώτο. Είναι κατανοητό ότι στην περίπτωση αυτή όταν το βλέπει θα λέει μέσα του «να ο αίτιος» που εμένα με διώξανε από το σπίτι…

Ακόμα και τις μέρες που αναγκαστικά θα μείνει η μητέρα στο μαιευτήριο, το πρώτο παιδί καλά είναι να μείνει στο σπίτι με μια γιαγιά ή με μια θεία σε ευχάριστη ατμόσφαιρα και όχι να πάει σε μια γιαγιά ή σε μια θεία.

Σκοπός όλης αυτής της προετοιμασίας του πρώτου παιδιού είναι να το βοηθήσουμε να πάρει θετική στάση απέναντι στο παιδί που πρόκειται να έρθει. Παρόμοια προετοιμασία χρειάζεται και το δεύτερο παιδί όταν πρόκειται να γεννηθεί το τρίτο, αν και στην περίπτωση αυτή τα πράγματα φαίνεται να είναι κάπως ευκολότερα.

Από το μαιευτήριο και εξής

Φεύγοντας η μητέρα για το μαιευτήριο θα πρέπει να φιλήσει ζεστά το πρώτο παιδί και να το χαιρετήσει εγκάρδια. Να του πει ότι σε λίγες μέρες ο Χριστούλης θα του στείλει ένα αδελφάκι όπως του είχαν ζητήσει στις προσευχές τους.

Από το μαιευτήριο θα του τηλεφωνήσει με όσο πιο ζεστό τρόπο μπορεί. Θα του πει να ψάξει στο τάδε δωμάτιο, όπου το καινούργιο αδελφάκι του, του έχει φέρει ένα δώρο, και φυσικά θα έχουν επιλέξει κάτι που σαν αντικείμενο αρέσει πολύ στο πρώτο παιδί.

Ο πατέρας θα πρέπει κατά το δυνατόν να αντικαταστήσει επαρκώς για τις ανάγκες του παιδιού την έλλειψη της μητέρας στο σπίτι.

Αφού συνέλθει λίγο η μητέρα θα πρέπει να γίνει επίσκεψη του πρώτου παιδιού στο μαιευτήριο για να βεβαιωθεί και πάλι για το ότι δεν έχει χάσει την αγάπη της μάνας.

Οι γονείς πρέπει να δείξουν πειστικά ότι δεν είναι εντελώς απορροφημένοι από την αγάπη και τη φροντίδα για το δεύτερο με επακόλουθο την παραμέληση του πρώτου.

Η μητέρα κατά την πρώτη συνάντηση των δυο παιδιών θα πρέπει αφειδώλευτα να δείξει και να μην τσιγκουνευτεί τις εκδηλώσεις αγάπης για το πρώτο.

Από πολλούς κρίνεται σκόπιμο να αποφευχθεί ο θηλασμός του νεογέννητου κατά την πρώτη επίσκεψη του μεγάλου παιδιού.

Μπορεί στο μαιευτήριο να προσφέρουν στο πρώτο το δωράκι που έφερε το μωρό για το μεγάλο αδελφάκι.

Κατά την επιστροφή στο σπίτι χρειάζεται προσοχή ώστε να μη δοθεί όλο το βάρος από γονείς, συγγενείς και φίλους στο μωρό και παραγκωνίσουν τελείως το πρώτο παιδί.

Καλό είναι να αποφευχθούν αυστηρές οδηγίες και απειλές προς το πρώτο παιδί για την φροντίδα του δεύτερου π.χ. πρόσεχε το αδελφάκι σου γιατί αλίμονό σου ή ησυχία διότι κοιμάται το μωρό.

Γενικά η ζωή πρέπει να έχει ένα φυσιολογικό ρυθμό και να μη δείξει ότι έγινε μια μεγάλη αναστάτωση με επακόλουθο δυσκολίες για το πρώτο παιδί.

Ακόμη και όταν οι γονείς φροντίζουν το μωρό και είναι μπροστά το μεγάλο παιδί, δεν πρέπει να ξεχνούν να λένε λόγια αγάπης και στοργής για το πρώτο.

Πολύ σημαντικό για την καλύτερη προετοιμασία του πρώτου  και την αποτελεσματικότερη βοήθεια στο να ξεπεράσει τις δυσκολίες από τον «παρείσακτο» είναι να βοηθήσουν και να κατευθύνουν το πρώτο να μεγαλώσει, να καταλάβει ότι δεν είναι σαν το μωρό.

Ακόμη να φροντίσουν να κάνει παρέα με άλλα παιδιά της ηλικίας του ή λίγο μεγαλύτερα για να «ωθείται» στο να μεγαλώσει. Επίσης καλό είναι να φροντίζουν  ώστε το μεγαλύτερο παιδί να μην κάθεται όλη την ώρα δίπλα στην κούνια με μοναδική παρέα το μωρό.

Στοιχεία και συντελεστές της αδελφικής ζήλιας

Ο κυριότερος και πρωταρχικός συντελεστής της αδελφικής ζήλειας είναι η συμπεριφορά των γονιών σε σχέση με το πρώτο και το δεύτερο παιδί. Και εννοούμε κυρίως την «εισδοχή» του δεύτερου παιδιού στην οικογένεια. Θυμηθείτε όσα αναφέραμε για την υπερβολική φροντίδα και συζήτηση (γονιών, συγγενών, φίλων κ.ά.) για το μωρό, την αλλαγή δωματίου, το ξεκίνημα στο σχολείο κ.τ.ό.

Επίσης η ανάθεση πολλών ευθυνών στο πρώτο παιδί και οι υπερβολικές απαιτήσεις από αυτό, δημιουργούν ή αυξάνουν τη ζήλεια, διότι βλέπει ότι σ’ αυτό φορτώνουν πολλά πράγματα (εργασίες, μαθήματα, κλπ) ενώ για το μικρό έχουν μόνο χάδια, φροντίδες και αγκαλιά.

Η διαφορά ηλικίας μεταξύ των παιδιών παίζει σημαντικό ρόλο. Πολλοί υποστηρίζουν ότι η μικρή διαφορά δημιουργεί περισσότερη ζήλεια ενώ η μεγάλη όχι τόσο σημαντική. Υπάρχουν παραδείγματα που στηρίζουν και τις δυο απόψεις. Οι περισσότεροι ειδικοί συγκλίνουν σε μια διαφορά περίπου τριών χρόνων, αλλά τονίζουν ότι κυρίως εξαρτάται από την στάση των γονέων και από το πως αυτοί αντιμετωπίζουν την διαφορά αυτή, αν δηλαδή είναι ευχαριστημένοι και αισθάνονται άνετα με την διαφορά αυτή και όλα τα θέματα που δημιουργούνται εξ αυτής.

Το φύλο των παιδιών είναι συντελεστής της αδελφικής ζήλειας. Σε γενικές γραμμές:

Ανάμεσα σε αδελφή και μικρότερο αδελφό η ζήλεια είναι μικρότερη από ότι ανάμεσα σε δυο αδελφές. Το ίδιο και ανάμεσα σε αδελφό και μικρότερη αδελφή από ότι σε δυο αγόρια.

Επίσης πρέπει να τονίσουμε ότι όταν υπάρχουν μόνο δυο παιδιά στην οικογένεια υπάρχει περισσότερη ζήλεια μεταξύ τους (άσχετα με το φύλο τους) από ότι αν υπάρχουν τρία ή περισσότερα παιδιά. Όταν υπάρχουν πάνω από τρία παιδιά δημιουργείται ευκολότερα το αίσθημα της κοινότητας και ευνοείται η κοινωνικοποίηση των παιδιών η οποία σε γενικές γραμμές καταπολεμά τη ζήλεια, έστω κι αν σε κάποιες περιπτώσεις έχουμε συνασπισμούς και συμμαχίες παιδιών εναντίον άλλου/ης αδελφού/ής.

Γενικά από το δεύτερο παιδί και μετά τα φαινόμενα της ζήλειας δεν είναι τόσο έντονα διότι τα παιδιά αυτά δεν είχαν ποτέ τους την αποκλειστικότητα της αγάπης και της φροντίδας όπως το πρώτο.
Βασικό βοήθημα για την σύνταξη του παρόντος άρθρου το βιβλίο ΑΔΕΛΦΙΑ ΚΑΙ ΑΔΕΛΦΕΣ του Διονυσίου Μπέκου