Κατάθλιψη: Τα είδη, τα συμπτώματα και τι να κάνεις

Όλοι έχουμε ενίοτε «τις μαύρες μας». Συνηθίζουμε με ευκολία να λέμε «έχω κατάθλιψη» όμως η κατάθλιψη, όταν υπάρχει, παρεισφρέει στην καθημερινή μας ζωή δημιουργώντας σοβαρά προβλήματα σε εμάς και τους ανθρώπους γύρω μας.

Υπάρχουν διαφορετικοί τύποι κατάθλιψης. Οι τρεις βασικοί είναι οι εξής:

• Η Μείζων Καταθλιπτική Διαταραχή χαρακτηρίζεται από συνδυασμό συμπτωμάτων που επιφέρουν δυσλειτουργία του ατόμου στη δουλειά, τον ύπνο, τη μελέτη, το φαγητό, και σε δράσεις ή επιλογές που μέχρι πρότινος έδιναν ευχαρίστηση. Ενδέχεται να εμφανιστεί μια φορά στη ζωή ενός ατόμου ή και περισσότερες και σε διαφορετικές φάσεις ζωής.
• Η Δυσθυμική Διαταραχή χαρακτηρίζεται από μακρόχρονα συμπτώματα (2 ετών και άνω) τα οποία δεν είναι αρκετά έντονα ώστε να καθιστούν το άτομο ανίκανο, όμως η καθημερινή καταθλιπτική διάθεση το δυσκολεύει να είναι και να νιώθει καλά.
• Η Ελάσσων ή Ήπια Κατάθλιψη χαρακτηρίζεται από συμπτώματα που διαρκούν πάνω από δύο εβδομάδες αλλά δεν μπορούν να κατηγοριοποιηθούν ως μείζονα. Ενδέχεται το άτομο στην πορεία, αν δεν αντιμετωπίσει τα ήπια αυτά συμπτώματα, να αναπτύξει Μείζων Καταθλιπτική Διαταραχή.

Υπάρχουν και άλλοι τύποι κατάθλιψης που διαφοροποιούνται ή μπορεί να σχετίζονται με συγκεκριμένες φάσεις ζωής.

Η Ψυχωσική Κατάθλιψη, όπου βαριά καταθλιπτικά συμπτώματα συνοδεύουν κάποια μορφή ψύχωσης (πχ παραληρητικές ιδέες ή/και ψευδαισθήσεις), η Επιλόχειος Κατάθλιψη που βιώνουν πολλές γυναίκες μετά τον τοκετό, η Προεμμηνορρυσιακή Δυσφορική Διαταραχή με συμπτώματα λίγες μέρες πριν την έμμηνο ρήση, κα. Στις διαταραχές διάθεσης εντάσσονται και οι Διπολικές Διαταραχές όπου συμπτώματα κατάθλιψης εναλλάσσονται με διαστήματα έντονης ευφορίας που ονομάζεται μανία και χαρακτηρίζεται από υπερδιέγερση, γρήγορο ρυθμό ομιλίας, υπερκινητικότητα και ενίοτε διαταραγμένη σκέψη. Ανάμεσα σ' αυτά μπορεί να υπάρχουν και διαστήματα υπομανίας, με λιγότερη ένταση στα συμπτώματα, στην οποία το άτομο γίνεται πιο λειτουργικό.

Ποια είναι τα συμπτώματα της Κατάθλιψης:

Η ένταση, η συχνότητα και η διάρκεια των συμπτωμάτων διαφοροποιείται σύμφωνα με τον τύπο της κατάθλιψης αλλά και το άτομο. Ένα άτομο λοιπόν ενδέχεται να βιώσει κάποια ή όλα από τα παρακάτω:

• Επίμονη αίσθηση λύπης, αγωνίας και αδειάσματος
• Απώλεια αίσθησης ελπίδας, έντονος πεσιμισμός
• Αισθήματα ενοχής, αναξιότητας, αίσθηση ότι τίποτα και κανένας δεν μπορεί να βοηθήσει
• Απώλεια ευχαρίστησης σε ότι έδινε στο άτομο ευχαρίστηση συμπεριλαμβανομένης της απώλειας σεξουαλικής επιθυμίας
• Δυσφορία, ευερεθιστότητα, άγχος και φόβος επικείμενου κινδύνου
• Μειωμένη ενέργεια και κούραση
• Δυσκολία στη συγκέντρωση, τη λήψη αποφάσεων, την απομνημόνευση λεπτομερειών
• Αϋπνία ή υπερβολικός ύπνος ή πολύ πρωινό ξύπνημα
• Υπερφαγία ή απώλεια της διάθεσης για φαγητό
• Πόνοι, ημικρανίες, κράμπες, στομαχικές διαταραχές που δεν περνούν με σχετική θεραπεία
• Αυτοκτονικές σκέψεις ή απόπειρες

Τι προκαλεί την κατάθλιψη;

Οι καταθλιπτικές διαταραχές θεωρούνται διαταραχές του εγκεφάλου. Έρευνες δείχνουν ότι σε περιόδους κατάθλιψης σημαντικοί νευροδιαβιβαστές του εγκεφάλου είναι εκτός ισορροπίας. Όμως βιολογικοί, γενετικοί, περιβαλλοντικοί και ψυχολογικοί παράγοντες ενδέχεται να παίζουν ρόλο στην δημιουργία μιας καταθλιπτικής διαταραχής, χωρίς πάντα να χρειάζεται η παρουσία όλων αυτών των παραγόντων. Έτσι κάποιες φορές βιολογικοί και γενετικοί λόγοι μπορεί να ευθύνονται για την ανάπτυξη κατάθλιψης (όπως ασθένειες του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος, Υποθυρεοειδισμός, κα) ενώ σε άλλες περιπτώσεις η ευθύνη εντοπίζεται κυρίως σε ψυχοκοινωνικούς παράγοντες (όπως απώλεια αγαπημένου προσώπου, διαζύγιο, χρόνια ανεργία, ή άτομο με αρνητικές στάση απέναντι στον εαυτό, τους άλλους και τη ζωή, στάση που ενδέχεται να έχει αναπτύξει λόγω δύσκολων πρώιμων βιωμάτων). Παρόλα αυτά, ενδέχεται να εμφανιστεί καταθλιπτικό επεισόδιο και χωρίς κάποιον εμφανή λόγο.

Πως γίνεται η διάγνωση της κατάθλιψης και πως θεραπεύεται;

Η κατάθλιψη, ακόμα και στις πιο βαριές μορφές, είναι θεραπεύσιμη. Αρκεί το άτομο να ζητήσει και να λάβει την κατάλληλη θεραπεία και μάλιστα η συντομότερη έναρξη θεραπείας έχει καλύτερα αποτελέσματα. Αν το άτομο που πάσχει από κατάθλιψη επισκεφτεί κάποιον γιατρό παρακινημένο από τα σωματικά συμπτώματα, τότε όταν ο γιατρός βεβαιώσει ότι τα συμπτώματα δεν έχουν ιατρική βάση θα πρέπει να παραπέμψει το άτομο σε κάποιον ειδικό ψυχικής υγείας, δηλαδή ψυχίατρο ή ψυχολόγο. Ο ειδικός θα πρέπει στη συνέχεια να διαγνώσει τον τύπο κατάθλιψης έτσι ώστε να δοθεί, αν χρειάζεται, αντικαταθλιπτική φαρμακευτική αγωγή. Σε περιπτώσεις ήπιας ή μέσης έντασης συμπτωμάτων κατάθλιψης η ψυχοθεραπεία μπορεί να έχει τα καλύτερα δυνατά αποτελέσματα, σε βαριές όμως περιπτώσεις συμπτωμάτων το άτομο θα χρειαστεί για ένα διάστημα να βοηθηθεί από αντικαταθλιπτικά φάρμακα σε συνδυασμό πάντα με την ψυχοθεραπεία.

Πώς να βοηθήσω τον εαυτό μου αν έχω κατάθλιψη;

• Πήγαινε άμεσα σε έναν ψυχίατρο, ψυχοθεραπευτή ή γιατρό. Όσο πιο πολύς χρόνος περνάει τόσο πιο σοβαρή ή χρόνια μπορεί να γίνει μια καταθλιπτική διαταραχή.
• Μείνε ενεργός. Κάνε πράγματα που σου αρέσουν, βγες έξω, κάνε γυμναστική.
• Βάλε ρεαλιστικούς στόχους. Σ' αυτή τη φάση μπορεί να έχεις κουράγια για ένα χιλιόμετρο τζόκινγκ ενώ παλιότερα έτρεχες πέντε ή για μια βόλτα τη βδομάδα ενώ πριν έβγαινες τρεις.
• Βάλε προτεραιότητες και μοίρασε τις εργασίες και τις αρμοδιότητές σου σε μικρότερες.
• Πλησίασε, πρακτικά και συναισθηματικά, κοντινούς σου ανθρώπους. Μίλα, εξωτερίκευσε ότι νιώθεις, κάνε πράγματα με άλλους.
• Κατανόησε ότι ο αρνητικός τρόπος σκέψης και η διάθεσή σου θα αλλάξουν σταδιακά και ως αποτέλεσμα της θεραπείας σου, μην περιμένεις λοιπόν αλλαγές από τη μια μέρα στην άλλη.
• Άσε δύσκολες ή μεγάλες αποφάσεις για όταν νιώσεις καλύτερα!
• Ενημερώσου για την κατάθλιψη χωρίς όμως να βάζεις στον εαυτό σου ταμπέλα. Με τη σωστή θεραπεία η κατάθλιψη μπορεί να ξεπεραστεί!

Η βαθιά κοινωνικοοικονομική κρίση που βιώνουμε στη χώρα μας – η οποία προκαλεί δύσκολες συνθήκες διαβίωσης, έντονη και παρατεταμένη ανεργία ή και απειλή ανεργίας, κλπ – συντελούν στην αύξηση των ποσοστών καταθλιπτικών διαταραχών. Είναι σημαντικό να μένουμε καλά ενημερωμένοι για να ξέρουμε, αν χρειαστεί, πώς θα βοηθήσουμε τον εαυτό μας, έναν δικό μας άνθρωπο ή κάποιο φίλο.

Από την επιστημονική ομάδα του διατροφολόγου Ευάγγελου Ζουμπανέα. www.diatrofi.gr

Κείμενο Ειρήνη Ντάκου Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας – Ψυχοθεραπεύτρια

Αντιγραφή από εδώ