Οι μορφές του στρες και πώς να το αντιμετωπίσετε

Από την Έλενα Μπούλια

Το αίσθημα γνωστό: Μύες σε ένταση, το στομάχι κόμπος, ίσως και πονοκέφαλος. Όσο κι αν προσπαθείτε, το να παραμένετε ψύχραιμοι και συγκεντρωμένοι δεν είναι πάντα εφικτό. Το στρες «χτυπά» κάθε πόρτα. Πρόσφατες έρευνες δείχνουν ότι όλο και περισσότεροι άνθρωποι στον πλανήτη το βιώνουν όλο και πιο συχνά, ενώ οι γυναίκες είναι πιο επιρρεπείς. Για την ακρίβεια, 8 στις 10 γυναίκες αναφέρουν ότι έχουν παρατεταμένο στρες λόγω των χρημάτων και της οικονομικής κατάστασης, ενώ 7 στις 10 ανησυχούν για τα προβλήματα υγείας που επηρεάζουν εκείνες και την οικογένειά τους.

Οι ψυχολόγοι εξηγούν πως οι γυναίκες έχουν περισσότερα πράγματα στο μυαλό τους όσον αφορά την ισορροπία οικογένειας-ζωής, κάτι που απαιτεί από εκείνες τεράστιες ποσότητες συναισθηματικών αποθεμάτων. Βέβαια, λένε ακόμα οι ειδικοί, το στρες δεν έχει μόνο κακή πλευρά. Αν κανείς γνωρίζει πώς να το διαχειριστεί, μπορεί να δώσει την επιπλέον ενέργεια που κάποιος χρειάζεται για να πετύχει και να αντιμετωπίσει ακόμα και τις πιο δύσκολες καταστάσεις.

Η διαφοροποίηση που πρέπει κάποιος να κάνει στο μυαλό του είναι ότι το καλό στρες δημιουργεί ενθουσιασμό και δίνει ενέργεια, ενώ το κακό στρες είναι τρομακτικό και παραλύει τον άνθρωπο. Δυστυχώς, κανείς δε μπορεί πάντα να το ελέγχει, αλλά μπορεί να μάθει να μειώνει τις αρνητικές επιπτώσεις του και όσο γίνεται, να τις κάνει παραγωγικές. Οι ψυχολόγοι περιγράφουν τον τρόπο.

Βραχυχρόνιο στρες

Παράδειγμα: Έχετε αργήσει το πρωί να φύγετε από το σπίτι για την δουλειά και ο άνδρας σας ακόμα ψάχνει κάτι χαρτιά, τα παιδιά γκρινιάζουν, σας χύνεται ο καφές και ο σκύλος γαβγίζει. Την ίδια στιγμή σας τηλεφωνεί η μητέρα σας για να σας πει ότι έρχεται να μείνει μαζί σας για δύο εβδομάδες.

Τι συμβαίνει: Ενεργοποιείται η αντίδραση του σώματός σας στο στρες, η οποία σας καλεί είτε να «πολεμήσετε» είτε να «εγκαταλείψετε». Πρόκειται για γενετήσια αντίδραση που χρονολογείται στα προϊστορικά χρόνια, όταν ο άνθρωπος έπρεπε να αποφασίσει αν θα πολεμούσε ή θα απέφευγε ένα θηρίο.

Τη στιγμή που εκτίθεστε στον στρεσογόνο παράγοντα, το σώμα απελευθερώνει ένα μείγμα ορμονών, όπως η αδρεναλίνη και η κορτιζόλη, οι οποίες εκτρέπουν τη ροή του αίματος προς τους μύες, την καρδιά και τον εγκέφαλο, απομακρύνοντάς την από άλλα σημεία. Αυτό διευκολύνει τον οργανισμό να τρέξει μακριά από τον κίνδυνο όσο πιο γρήγορα μπορεί, ενώ, ανάλογα με το πόση αδρεναλίνη έχετε παράγει, μπορεί να ανεβάσετε παλμούς και να αρχίσετε να ιδρώνετε.

Τι μπορείτε να κάνετε

Αναπνεύστε. Αντί να «πέσετε με τα μούτρα» στο πρόβλημα, προσπαθώντας να το λύσετε, περιμένετε μερικά λεπτά. Πάρτε τρεις βαθιές αναπνοές -5 δευτερόλεπτα εισπνοή, 5 δευτερόλεπτα εκπνοή- για να μειώσετε τους παλμούς σας, έτσι ώστε να μειωθούν οι ορμόνες του στρες και μη σταματήσετε να επαναλαμβάνετε από μέσα σας «είμαι δυνατή και ικανή».

Δείτε το με χιούμορ. Αν μπορείτε, κάντε ένα βήμα πίσω και δείτε την κατάστασή σας με χιούμορ. Αν μπορείτε να γελάσετε με αυτό που σας συμβαίνει, κάντε το. Αν όχι, σκεφτείτε κάτι άλλο αστείο. Όπως οι βαθιές αναπνοές, έτσι και το γέλιο έχει την ιδιότητα να μειώνει την αντίδραση του οργανισμού στο στρες, επιτρέποντάς σας να αφοσιωθείτε στο πραγματικό πρόβλημα.

Δείτε το σε προοπτική. Ας πούμε ότι τα παιδιά έχουν αργήσει να πάνε στο σχολείο, οπότε εσείς θα αργήσετε να πάτε στη δουλειά και γενικώς θα καθυστερήσουν τα πάντα μέσα στη μέρα. Μπορεί να σας αγχώνει τη δεδομένη στιγμή, αλλά σκεφτείτε την κατάσταση στο ευρύτερο πλαίσιο της συνολικής σας ζωής: Πόσο τυχερή είστε που έχετε δουλειά και μια υπέροχη οικογένεια; Αν, πάλι, είναι ένα συγκεκριμένο άτομο που σας εκνευρίζει, π.χ. το αφεντικό σας, σκεφτείτε τι μπορεί να συμβαίνει στην δική του προσωπική ζωή και αντιδρά έτσι.

Βήματα προς την λύση

Αν το στρες δεν σας βοηθά να συγκεντρωθείτε, κάντε μία γραπτή λίστα με όλα αυτά που έχετε να κάνετε και ξεκινήστε να τα αντιμετωπίζετε ένα προς ένα. Η παραγωγικότητα νικά το στρες.Βρείτε τον ρυθμό σας: Αν δε μπορείτε εκείνη τη στιγμή να κάνετε για να αντιμετωπίσετε το στρες που νιώθετε, π.χ. αν περιμένετε αποτελέσματα εξετάσεων, προσπαθήστε να ηρεμήσετε τον εαυτό σας βρίσκοντας έναν ρυθμό για τις ταχυπαλμίες σας ή δημιουργώντας την εικόνα ότι οι πεταλούδες στο στομάχι σας πετούν αρμονικά, η μία πίσω από την άλλη. Οι βαθιές αναπνοές συνεχίζουν να βοηθούν, ενώ οι ψυχολόγοι λένε ότι μπορείτε ακόμα να δοκιμάσετε να μασήσετε τσίχλα ή να πιείτε μία κούπα ζεστό μαύρο τσάι.

Μακροχρόνιο στρες

Για πολλούς ανθρώπους το στρες είναι μία κατάσταση που μπορεί να διαρκεί για εβδομάδες: Κάποιοι προσπαθούν να τα βγάλουν πέρα με τα οικονομικά, να ασχοληθούν με τις δουλειές του σπιτιού, να ανταπεξέλθουν στην εργασία τους και να αντιμετωπίσουν όποιες άλλες δυσκολίες μπορεί να τους συμβαίνουν. Στις περιπτώσεις αυτές, δεν είναι μόνο το σφιγμένο στομάχι που τους ταλαιπωρεί αλλά ένα ανυπόφορο αίσθημα σωματικής και ψυχικής εξάντλησης.

Τι συμβαίνει: Η αντίδραση του σώματος στο στρες είναι ρυθμισμένη για βραχυπρόθεσμες περιόδους, λένε οι επιστήμονες. Αν οι ορμόνες του στρες κατακλύζουν κάθε λίγο τον οργανισμό σας, σταδιακά θα γίνουν μόνιμες. Η ροή του αίματος θα κατευθύνεται συχνά προς τους μύες, την καρδιά και τον εγκέφαλο και έτσι σημαντικές θρεπτικές ουσίες δεν θα φτάνουν στα σημεία του σώματος που πρέπει να φτάσουν. Οι τοξίνες θα συσσωρευτούν στον οργανισμό, κάνοντάς τον να νιώθει κουρασμένος και άτονος, ενώ το άτομο μπορεί να πάρει υπερβολικό βάρος και να υποφέρει από αϋπνίες.

Τι μπορείτε να κάνετε

Κρατήστε ένα ημερολόγιο άγχους. Αν δε μπορείτε πάντα να ορίσετε τι ακριβώς είναι αυτό που σας στρεσάρει, γράφετέ το κάθε φορά που μία κατάσταση σας προκαλεί στρες. Μία εβδομάδα μετά ανατρέξτε στις σημειώσεις σας, συγκρίνετε τις καταστάσεις που σας στρεσάρουν και σκεφτείτε τρόπους να τις αντιμετωπίσετε. Για παράδειγμα, αν στρεσάρεστε με την σκέψη της κίνησης στον δρόμο, βρείτε ένα audiobook (ηχητικό μυθιστόρημα) για να ακούτε κατά την διάρκεια της διαδρομής, ενώ αν χρησιμοποιείτε μέσα μεταφοράς για ώρα, πάρτε ένα Sudoku.

Ελέγξτε ό,τι μπορείτε. Μπορεί να μην έχετε τη δυνατότητα να επηρεάσετε τις αποφάσεις άλλων, όμως σε κάποια πράγματα μπορείτε να έχετε τον έλεγχο εσείς. Για παράδειγμα, μειώστε τους καφέδες που πίνετε και βρείτε χρόνο να συναντήσετε φίλους που σας χαλαρώνουν.

Πάρτε σοβαρά τον ύπνο και την ξεκούραση. Ο ύπνος μπορεί πραγματικά να μειώσει το άγχος. Ακόμα και ένας σύντομος υπνάκος μπορεί να ρίξει τα επίπεδα των ορμονών του στρες στον οργανισμό. Βοηθήστε τον εαυτό σας με το να κλείνετε όλες τις ηλεκτρονικές συσκευές στο τέλος της ημέρας και, αν γίνεται, να τις βγάζετε και εκτός δωματίου. Επίσης, να είστε συνεπείς στην ώρα που πέφτετε για ύπνο και να μην βλέπετε εκπομπές στην τηλεόραση που μπορεί να σας στρεσάρουν πριν κοιμηθείτε.

Σταθείτε ευθυτενείς. Η αναπνοή ελέγχει τους παλμούς σας και την ροή του οξυγόνου. Όταν έχουμε στρες τείνουμε να καμπουριάζουμε και έτσι δυσκολεύουμε τη ροή του αίματος και του οξυγόνου στον οργανισμό –δημιουργώντας ταυτόχρονα ένταση στον αυχένα μας. Ένας εύκολος τρόπος να διορθώσουμε την αναπνοή μας, είναι διορθώνοντας τη στάση του σώματός μας. Σπρώξτε, λοιπόν, τους ώμους προς τα πίσω και ανοίξτε το στήθος. Επίσης, αφήστε τους ώμους σας να πέφτουν κάθε φορά που στέλνετε ένα e-mail ή μιλάτε στο τηλέφωνο.

Περπατήστε. Η άσκηση βοηθά πολύ στην αντιμετώπιση του στρες, ενώ γεμίζει τον οργανισμό με ενδορφίνες, τις ορμόνες της χαράς, και νορεπινεφρίνες, τις ορμόνες που μας βοηθούν να αντιμετωπίζουμε το στρες. Έστω και μία σύντομη βόλτα κάθε μέρα ή σχεδόν κάθε μέρα μπορεί να μειώσει σημαντικά τα επίπεδα του στρες στον οργανισμό.

Περισσότερο από στρες

Αν νιώθετε υπερβολική ανησυχία, σε σημείο που να γίνεται εμπόδιο στην καθημερινή σας ζωή, μπορεί αν υποφέρετε από κάποια διαταραχή άγχους ή από σύνδρομο μετατραυματικού στρες. Πώς θα καταλάβετε αν σας συμβαίνει κάτι τέτοιο;

Οι επιστήμονες εξηγούν: Οι περισσότεροι άνθρωποι ηρεμούν όταν απομακρύνεται ο στρεσογόνος παράγοντας. Η διαφορά με τις διαταραχές λόγω άγχους είναι ότι περιστρέφονται γύρω από αφηρημένα πράγματα που μπορεί να μην έχουν συμβεί ακόμα. Για παράδειγμα, το να ανησυχούμε αν το παιδί μας έπεσε και χτύπησε, είναι στρες. Το να ανησυχούμε διαρκώς ότι θα πέσει και θα χτυπήσει, είναι χρόνιο άγχος. Πώς θα το πολεμήσετε;

Προκαλέστε τον τρόπο που σκέφτεστε: Αν κάποιος δικός σας έχει αργήσει να έρθει σπίτι και ανησυχείτε μήπως του συνέβηκε κάτι κακό, αναρωτηθείτε «τι μπορεί να έγινε;». Σκεφτείτε τις πιθανές εναλλακτικές και τι είναι πιθανότερο να έχει συμβεί. Γιατί αργεί συνήθως; Όταν είχε αργήσει ξανά είχε συμβεί κάτι κακό;

Επικαλεστείτε κι άλλα μέρη του εγκεφάλου: Όταν η ανησυχία είναι χρόνια, εύκολα την αφήνετε να σας κυριεύσει. Μειώστε την κάνοντας χώρο για άλλα πράγματα στο μυαλό σας, π.χ. βρείτε μία δημιουργική ασχολία, ασχοληθείτε με κάτι που θα αποσπά το μυαλό σας από το στρες.

Ζητήστε επιστημονική βοήθεια. Η ψυχοθεραπεία μπορεί να σας βοηθήσει τρομερά να διαχειριστείτε τα χρόνια άγχη σας, δείχνοντάς σας στρατηγικές που θα αντιμετωπίζουν τις σκέψεις που σας οδηγούν στο άγχος. Εμπιστευτείτε τον κατάλληλο ψυχολόγο και δώστε στον εαυτό σας την ευκαιρία να ζήσει λίγο πιο χαρούμενος.

πηγή