Εισαγωγή:
«Αφού κάθισε σε πουλάρι αυτός που
άπλωσε με το λόγο τον ουρανό, ψάχνει
να βρει τους θνητούς (ανθρώπους), για να
τους ελευθερώσει απ‘ την αλογία».
Μ’ αυτόν τον
στίχο, ο ιερός συναξαριστής σχολιάζει την αναφορά του στην Κυριακή των Βαΐων,
κατά την οποία «την λαμπράν και ένδοξον πανήγυριν της εις Ιερουσαλήμ εισόδου
του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού εορτάζομεν».
Η αιτία της εορτής.
Η πορεία του
πιστού προς τη συνάντηση με τον αναστημένο Χριστό κορυφώνεται. Η έκτη και
τελευταία εβδομάδα, της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, έχει το ξεχωριστό όνομα
«εβδομάδα των Βαΐων».
Το θέμα και τον τόνο της εβδομάδας τον δίδει ο
ιερός υμνογράφος, που μας καλεί: «προθύμως τω Κυρίω προεόρτιον ύμνον των Βαΐων
άσωμεν», γιατί αυτός έρχεται «εν δόξει δυνάμει θεότητος» στην Ιερουσαλήμ,
«νεκρώσαι θάνατον».
Το κεντρικό πρόσωπο στην υμνολογία της εβδομάδος,
είναι ο Λάζαρος, ο φίλος του Χριστού. Η αρρώστια του, ο θάνατος, ο θρήνος των
αδελφών και συγγενών, η συνάντηση του Χριστού με το θάνατο στο πρόσωπο του
Λαζάρου.
Μετά το παράδοξο θαύμα της αναστάσεως του
τετραημέρου Λαζάρου, «πολλοί κατιδόντες το γεγονός, επίστευον εις τον Χριστόν».
Ο φθόνος των Ιουδαίων, εξ‘ αιτίας των αποτελεσμάτων
του θαύματος, κορυφώνεται. Στη συναγωγή ελήφθη απόφαση να θανατώσουν, όχι μόνο
τον Χριστό, αλλά και τον Λάζαρον, «ον ήγειρε εκ νεκρών».
Ο Χριστός δίδει τόπο στην οργή των Ιουδαίων και
φεύγει απ‘ την Βηθανία, όπου έγινε το θαύμα. Οι Ιουδαίοι μελετούσαν ήδη
«αποκτείναι τούτον, εν τη εορτή του Πάσχα».
Ύστερα από λίγο χρόνο, «προ εξ ημερών του Πάσχα»,
ήλθεν ο Ιησούς στην κώμη της Βηθανίας, που απείχε απ‘ τα Ιεροσόλυμα «ως από
σταδίων δέκα πέντε».
Εδώ φιλοξενήθηκε στο σπίτι του αναστημένου Λαζάρου.
Τα τρία αδέλφια (Λάζαρος, Μαρία και Μάρθα) κάθισαν στο ίδιο τραπέζι με τον φίλο
και ευεργέτη τους, τον άρχοντα της ζωής. Την ώρα του δείπνου, η Μαρία έμπλεως
ευγνωμοσύνης προς τον Χριστό «κατέχεε μύρο τοις ποσί» αυτού, και τα σκούπισε με
τα μαλλιά της.
Την επόμενη ημέρα 18 Μαρτίου, πέντε μέρες πριν απ‘
το νομικό Πάσχα, Κυριακή, ο Χριστός έστειλε δύο απ‘ τους μαθητές του και έφεραν
«την όνον και τον πώλον». Την ημέρα αυτή, «σήμερον» κατά την λειτουργική έκφραση,
ο Χριστός, «ο έχων θρόνον τον ουρανόν», «εισέρχεται εν πόλει τη αγία εν πώλω καθήμενος», λύοντας την
κάκιστη αλογία των εθνών.
Η υποδοχή που του γίνεται εκ μέρους του λαού, είναι
πρωτοφανής σε όγκο. Μοναδική σε μεγαλοπρέπεια. Ανυπέρβλητη σε επιβλητικότητα.
Κατά τις ιστορικές εκτιμήσεις, 3.000.000 ενθουσιώδεις άνθρωποι, «γονυπετούντες»,
και «συν τοις μαθηταίς γεγηθότες», κρατούν στα χέρια κλάδους φοινίκων, δένδρων,
στρώνουν τα ενδύματά τους στο δρόμο και ζητωκραυγάζουν : «Ωσαννα, ευλογημένος ο
ερχόμενος εν ονόματι Κυρίου, Βασιλεύς του Ισραήλ».
Ο ύμνος αυτός αναπέμπονταν, όχι μόνο απ‘ τους
μεγάλους στην ηλικία, αλλά και «εκ στόματος νηπίων και θηλαζόντων». Το Άγιο
Πνεύμα «κατήρτισε» εκίνησε «τας εκείνων γλώσσας εις αίνον και ευφημίαν Χριστού».
Το νόημα της εορτής.
Η Βαϊοφόρος, είναι η εορτή που εξαγγέλλει
εντονότερα από κάθε άλλη, το βασιλικό αξίωμα του Χριστού.
Πριν ο κόσμος γνωρίσει την τελευταία πράξη της
υπερφυούς τραγωδίας, ο Κύριος φανερώνει μερικές πτυχές του ανέκφραστου
μεγαλείου Του, για ενίσχυση των μαθητών Του. Όλα στην υποδοχή του Χριστού
τονίζουν συμβολικώς, το μεγαλείο και την ποιότητα της βασιλείας του Χριστού.
«Βαΐον» λέγεται ο: «απαλός κλάδος» που κρατούσαν
στα χέρια οι άνθρωποι, και συμβολίζει τον Χριστό ως νικητή του θανάτου. Συνήθιζαν
τότε οι άνθρωποι, οι λαοί, να υποδέχονται τους νικητές με κλάδους δένδρων, αλλά
και να τους προπέμπουν σε αγώνες και πολέμους, «εν τοις επινικίοις προπομπαίς
τιμάσθαι και περιάγεσθαι».
Ωσαννά σημαίνει Σώσον δη. Το Ως σημαίνει σώσον, το
δε Να σημαίνει Δη. Ο όχλος και τα παιδιά των Εβραίων «έξω φθόνου υπάρχοντες»,
υποδέχθηκαν τον Δεσπότη Χριστό. Γνώριζαν ότι ήταν Θεός αληθινός και Σωτήρ του
κόσμου, και γι‘ αυτό φώναζαν «Σώσον ημάς, Χριστέ ευλογημένε Θεέ».
Ο Πώλος, πάνω στον οποίο κάθισε ο Χριστός, «προεδήλου
τα έθνη, τον εθνικόν λαόν, επί του οποίου καθήμενος ο Ιησούς, θα εισέλθη εις τα
Ιεροσόλυμα».
Ο εθνικός λαός ήταν δεμένος στην αμαρτία, αλλά ο
Χριστός και οι διάδοχοί του τον έλυσαν δίδοντας άφεση και ενδύοντας τον με τα
ιμάτια των αρετών. Ο όνος κατά το νόμο ήταν ακάθαρτο ζώο. Καθήμενος ο Χριστός
πάνω σ‘ αυτόν δεικνύει ότι : θα
δημιουργήσει νέο λαό Του απ‘ τους εθνικούς, θα τους ανεβάσει «εις το της
δικαιοσύνης αξίωμα», στην άνω Ιερουσαλήμ, «ης τύπος ο επίγειος». Πώλον δεν
λέγει τον όνον (= νεαρό), επειδή «ο εξ‘ εθνών λαός αγύμναστος ην», στην
ευσέβεια.
Ο Προφήτης Ζαχαρίας αιώνες πριν, έλεγε για την
εορτή αυτή : «χαίρε σφόδρα θύγατερ Σιών …». Ο Δαβίδ επίσης προλέγει την
δοξολογία των νηπίων.
Ο Θεός δια των προφητών καλεί την ταπεινωμένη και
περίλυπο θυγατέρα Σιών σε θάρρος και χαρά, γιατί έρχεται σ‘ αυτήν ο βασιλεύς
«πραϋς, καθήμενος επί πώλου όνου».
Η πόλις εσείσθη απ‘ την υποδοχή του λαού, ο οποίος
όμως συντόμως μετεστράφη. Έτσι οι όχλοι «υπό των Αρχιερέων διερεθισθέντες,
εσκόπουν αυτόν ανελείν». Γι‘ αυτό ο Χριστός άλλοτε κρυβόταν άλλοτε εμφανιζόταν
«και δια παραβολών ελάλει αυτοίς».
Επίλογος.
Η Βαϊοφόρος είναι απ‘ τις αρχαιότερες εορτές της εκκλησίας μας. Λεπτομερή περιγραφή του
πανηγυρικού εορτασμού κατά του Δ‘ αιώνα, διασώζει το «οδοιπορικό της Αιθερίας».
Τον Ζ‘ αιώνα η εορτή είχε γενικευθεί, σε Ανατολή και Δύση. Στα Ιεροσόλυμα ο
επίσκοπος καθήμενος επί πώλου όνου, σε αναπαράσταση του Χριστού, πορευόνταν στο
όρος των ελαιών, ενώ ακολουθούσε ο πιστός λαός.
Ο Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης, στο Εορτοδρόμιο,
στην εισαγωγή της ερμηνείας του κανόνος της εορτής, εξηγώντας το Δοξαστικό του
όρθρου: «Σήμερον η χάρις του Αγίου Πνεύματος ημάς συνήγαγε …» παρατηρεί: «Οι
παλαιοί όσιοι πατέρες, οι εν τοις μοναστηρίοις ευρισκόμενοι, ευθύς οπού
ετελείωναν την εορτήν του Μ. Αντωνίου, επήγαιναν εις τας ερήμους, τα όρη, τα
σπήλαια. Εκεί έμεναν ησυχάζοντες έως την εβδομάδα των Βαΐων, κατά μίμησιν του
Μ. Αντωνίου. Κατά δε την εβδομάδα εκείνην, εσυναθροίζοντο πάλιν εις τα
μοναστήρια των την Κυριακή των Βαΐων».
Γι‘ αυτό οι σχετικοί ύμνοι καλούν τους ασκητές: «οι
εν τοις ερήμοις και σπηλαίοις ήκατε, αθροίσθητε συν ημίν, βαϊοφόροι,
υπαντήσασθαι τω Βασιλεί και Δεσπότη». Σ‘ αυτή τη σύναξη των μοναχών αναφέρεται το Δοξαστικό, καλώντας
τους να άρουν τον σταυρόν και να υποδεχθούν τον Κύριο.
Η Κυριακή των Βαΐων είναι γεμάτη από το πνεύμα των
Παθών του Σταυρωθέντος και του θριάμβου
του Αναστάντος.
Πρόσκληση προπαρασκευής, ώστε με καθαρές τις ψυχές,
κρατώντας τα βαΐα των αρετών να δούμε «την φαιδράν και ζωηφόρον Ανάστασιν του
Χριστού».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου