Μιά ἐξομολόγηση παλαιοῦ κομμουνιστῆ

Δέν μοῦ ἀρέσει ν΄ ἀνατρέχω στα πρόσφατα «παλιά», πού μᾶς προκαλοῦν πόνο και κάνουν τό δηλητήριο τοῦ μίσους νά εἶναι τό πιο διαδομένο στη χώρα μας ποτό. Δυστυχῶς, ὁ θόρυβος σχετικά μέ τό πολυθρύλητο «ἀντιρρατσιστικό νομοχέδιο» μέ ὑποχρεώνει νά ἀναφερθῶ σέ κάποιο περιστατικό, στό ὁποῖο οὐδέποτε ἔχω ἀναφερθεῖ εἴτε προφορικά εἴτε γραπτά.

Ὅταν ἐπιτράπηκε ἡ παλιννόστηση τῶν πολιτικῶν προσφύγων στην Ἑλλάδα κι ἄρχισαν νά φθάνουν ἀπό διάφορες κομμουνιστικές χῶρες ἄνθρωποι σαν πουλιά μέ σπασμένα φτερά (κι ἐννοῶ ὅσους εἶχαν ἀποσχισθεῖ ἤ διαγραφεῖ ἀπό τό ἐπίσημο κόμμα), μέσω τοῦ ἀκδότη μου Γιώργου Δαρδανοῦ γνωρίστηκα μ΄ ἕναν ψηλόλιγνο ἡλικιωμένο ἄνθρωπο, τόν ὁποῖο διάσημος τότε δημοσιογράφος μεγάλης ἐφημερίδας τῶν Ἀθηνῶν εἶχε ὀνομάσει «Δάκαλο τοῦ Γένους».

Ἐπρόκειτο για τόν Περικλῆ Καλοδίκη, ὑπεύθυνο τοῦ ΕΑΜ για τούς ἐκπαιδευτικούς στα χρόνια τῆς Κατοχῆς στην Ἀθήνα, και ἀργότερα διαφωτιστῆ στό Μποῦλκες. Ἤξερα ἀπό τόν οἰκονομολόγο Γουργιώτη ὅτι ὁ ἀδελφός τοῦ Περικλῆ, ὁ Σπῦρος Καλοδίκης (ἐκτελέστηκε στη Λάρισα νομίζω τό 1947), ἀνώτατο στέλεχος τοῦ ΚΚΕ ἦταν ἕνας «ἀνθρώπινος κομμουνιστής», διότι ὅταν ἐρχόταν σέ ἐπαφή μέ κάποιον παράνομο, τόν ρωτοῦσε και για την ὑγεία του και για την οἰκογένειά του!

Ἤξερα ἀκόμη ὅτι ὀ γαμπρός τοῦ Περικλῆ, ὁ φυματιολόγος Ἰφικράτης Χατζηεμμανουήλ, εἶχε ὀργανώσει στη «Σωτηρία» τόν πρῶτο ἀριστερό πυρῆνα πού ἀποτέλεσε τη μαγιά για τό σχηματισμό τοῦ ΕΑΜ, ἀλλ΄ αὐτό πού δέν ἤξερα και τό ἔμαθα μετά τό θάνατό του ἦταν πώς ὁ Περικλῆς ἦταν κι αὐτός ἀνακριτής τοῦ Καραγιώργη.

Ὁ Περικλῆς ἔμενε κοντά στό σπίτι μου. Ἡ πιο νεαρή ἀνταρτοπούλα, ἡ περίφημη «Κουκαράτσα» μέ την ὁποία ἔχουμε στενούς οἰκογενειακούς δεσμούς, μοῦ εἶχε πεῖ ὅτι ὁ Περικλῆς τῆς φέρθηκε πατρικά στό Μποῦλκες και την προστάτευσε ἀπό κακοτοπιές. Ἔτσι, ὅταν ὁ ἐκδότης μου, μέ παρακάλεσε νά τόν βοηθήσω, τόν ἔκανα συνεργάτη στην ἔκδοση ἑνός βιβλίου για παιδιά. Ἔκτοτε συνδεθήκαμε στενά και τόν ἄφηνα νά μοῦ λέει πολλά για τά χρόνια τῆς φωτιᾶς. Κάποτε τόν πῆγα στό χωριό Βασσαρᾶς Λακωνίας, ὅπου ἔγινε και τό πρῶτο χτύπημα ἀνταρτῶν κατά μονάδος χωροφυλακῆς. Ὁ Περικλῆς, ὅπως πολλοί ἄλλοι, πίστευε ὅτι τό πρῶτο χτύπημα ἔγινε στό Λιτόχωρο. Ὄχι, ἔγινε στό Βασσαρᾶ.

Ἐκεῖ στό Βασσαρᾶ, πλάι στό τζάκι συγγενικοῦ μου σπιτιοῦ, μοῦ ἀφηγήθηκε ἕνα περιστατικό ἀπό την τελευταία νύχτα παραμονῆς του στην Ἑλλάδα τό 1949. Ἦταν μαζί μέ τόν Νῖκο Ζαχαριάδη. Διανυκτερεύσανε σέ μια σπηλιά. Τό πρωί θά ἔμπαιναν στην Ἀλβανία. Ὁ Ζαχαριάδης, βαθειά συλλογισμένος, γύρισε κάποια στιγμή και εἶπε τοῦ Περικλῆ:

- Σύντροφε Περικλῆ, πού ἔχεις ὡραία φωνή, δέν μᾶς τραγουδᾶς τό Δημοτικό «Και ποῦ θά λημεριάσουμε, Νταβέλη, θά μᾶς πιάσουνε…»;

Ὁ ὀξυδερκής, ὅταν ἤθελε, Ζαχαριάδης εἶχε διαισθανθεῖ τί τόν περίμενε στη Γῆ τῆς Ἐπαγγελίας.

Ἀλλ΄ ἡ σοβαρότερη συζήτηση πού εἶχα μέ τόν Περικλῆ ἦτναν τό θέμα τῆς ἐπιλογῆς τοῦ δρόμου τῶν ὅπλων. Πέρα ἀπό τά γνωστά πού λέγονται και γράφονται ἀπό κάθε πλευρά, ὁ Περικλῆς μοῦ ἔδωσε και μια ἄλλη παράμετρο πού πρέπει νά ἐκτιμηθεῖ για νά μήν ἔχουμε «μιά ἀπό τά ἴδια».

«Δέν θά βγαίναμε στό βουνό, τουλάχιστον σέ μεγάλο ποσοστό, ἄν δέν εἶχε διά νόμου τεθεῖ ἐκτός νόμου τό ΚΚΕ και γενικά κάθε ἀριστερό στοιχεῖο. Οἱ περισσότεροι εἴμαστε ἀστοί, ξέραμε νά δράσουμε στις πόλεις νόμιμα ἤ παράνομα ἀλλά δέν ξέραμε τίποτε ἀπό τη ζωή τοῦ βουνοῦ. Για νά μή βρεθοῦμε στη φυλακή ἤ στην ἐξορία, ἀναγκασθήκαμε μέ κάθε τρόπο νά βγοῦμε στα βουνά. Νά κλειστοῦμε στό Μποῦλκες και νά ἐκπαιδευτοῦμε στρατιωτικά. Ἄν τό ΚΚΕ δέν εἶχε τεθεῖ ἐκτός νόμου, τό ἀντάρτικο δέν θά ἔπαιρνε την ἐκταση πού πῆρε. Δέν θά ἔλειπαν αἱματηρές συγκρούσεις ἀλλά ἡ νομιμότητα θά μᾶς δέσμευε –θέλαμε δέν θέλαμε- σ’ ἕνα νόμιμο τρόπο δράσης. και δέν ἀποκλείεται μέσα σέ κάποιο χρονικό διάστημα νά βρισκόταν μια φόρομουλα συμβιβασμοῦ. Ὅταν, ὅμως, μᾶς ἔθεσαν ἐκτός νόμου, ἦταν ἀναπόφευκτο νά πάρουμε τό δρόμο τῆς ἔνοπλης παρανομίας».

Τά καταθέτω μέ πᾶσα ὑπευθυνότητα αὐτά σήμερα, διότι μέ ἄλλους πρωταγωνιστές ὅ,τι ἔγινε στό παρελθόν μπορεῖ νά ξαναγίνει στό παρόν. Εἶναι τόσα τά προβλήματα πού ἀντιμετωπίζουμε και τ’ ἀφήνουμε και σαπίζουνε –κι ἐμεῖς μαζί-, ὥστε νά θεωρῶ ὅτι ἡ ἀνάδυση τοῦ ρατσισμοῦ ὡς πρωτεύοντος προβλήματος στην Ἑλλάδα εἶναι ἐκ τοῦ πονηροῦ. Κάποιοι ἐπιζητοῦν νέο αἱματοκύλισμα. Ἴσως και για νά λησμονηθοῦν ἤ συγκαλυφθοῦν κάποια οἰκονομικά ἤ πολιτικά ἐγκλήματα.

Σαράντος Καργάκος
Πηγή