Φιλία: ευλογία και δυσκολία

 Αγγελικής Παναγιωτοπούλου

Η σημαντικότητα των φίλων

Η φιλία είναι ένα από τα σημαντικότερα στοιχεία στη ζωή κάθε ανθρώπου, όπως είναι και ο έρωτας. Άλλοι κάνουμε περισσότερους φίλους άλλοι λιγότερους, άλλες φιλίες είναι διαχρονικές άλλες σύντομες, άλλες φιλίες έχουν εντάσεις άλλες κυλούν ήρεμα μέσα στο χρόνο. Όπως και να έχει η φιλία είναι μία κοινωνική σχέση που από τη νηπιακή κιόλας ηλικία επιδιώκουμε να έχουμε και κάθε φίλος που έχουμε είναι διαφορετικός και παίζει διαφορετικό ρόλο στη ζωή μας.

Στην παιδική ηλικία αρχίζουμε να διαλέγουμε φίλους γιατί μοιάζουμε, γιατί έχουμε κοινά ενδιαφέροντα και καθώς οδηγούμαστε στην εφηβεία οι φίλοι μας γίνονται ακόμη πιο σημαντικοί για εμάς, ταυτιζόμαστε με αυτούς, μας στηρίζουν, σε αυτούς εμπιστευόμαστε τις επιθυμίες μας, τα όνειρά μας και τις δυσκολίες μας. Από την ενηλικίωση και μέχρι το τέλος της ζωής μας, οι φίλοι είναι οι άνθρωποι που έχουν τόσο κοινά ενδιαφέροντα όσο και πεποιθήσεις, συμπεριφορές και αξίες. Έτσι, οι φίλοι μας είναι συνήθως συμμαθητές, συνάδελφοι, άνθρωποι που συναντάμε στο γυμναστήριο, στη γειτονιά, άνθρωποι που με κάποιον τρόπο συναντιόνται οι ζωές μας. Όμως οι φίλοι μας δεν ταυτίζονται πάντα με τις αξίες μας και δεν ανήκουν στην ίδια κοινωνική ομάδα με εμάς. Μετά το πέρασμα της εφηβείας αποκτούμε τη δυνατότητα να ανεχόμαστε περισσότερο τους φίλους που δεν μας μοιάζουν.

Αυτό λοιπόν, που κάνει μία γνωριμία να μετατραπεί σε φιλία είναι τα περισσότερα κοινά χαρακτηριστικά αλλά και η αμοιβαία ανάπτυξη της εμπιστοσύνης. Έτσι διαλέγουμε κάποιον να γίνει φίλος μας γιατί με έναν τρόπο αναπτύσσεται εμπιστοσύνη, οικειότητα και συνεπώς αναπτύσσεται η αίσθησης της αφοσίωσης. Οι φίλοι λοιπόν, είναι σημαντικοί για εμάς γιατί μαζί με αυτούς αναπτύσσουμε την αίσθηση του «ανήκειν» σε μία ομάδα, όπου υπάρχει αμοιβαία κατανόηση, εμπιστοσύνη και αφοσίωση και αυτό ενισχύει την αυτοεικόνα και αυτοπεποίθησή μας. Οι φίλοι μπορούν να είναι υποστηρικτές μας σε θέματα αποφάσεων, στη διασκέδαση, σε συναισθηματικά προβλήματα, αλλά και σε πρακτικά θέματα (μας βοηθούν σε ανάγκες όπως να ποτίσουν τα λουλούδια μας όταν λείπουμε, να πάρουν το παιδί από το σχολείο, να ψωνίσουν για εμάς όταν είμαστε άρρωστοι). Όλα αυτά τα στοιχεία προσδοκάμε να έχουμε από τις φιλίες μας. Η ύπαρξη φίλων στη ζωή μας θεωρείται καθοριστική για την ποιότητα ζωής και την ικανοποίηση από τη ζωή μας.

Πως χαλάει μία φιλία

Όπως και οι περισσότερες σχέσεις έτσι και οι φιλίες δεν διαρκούν για πάντα, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν υπάρχουν φιλίες που κρατάνε μία ζωή. Τις περισσότερες φορές οι φιλίες σβήνουν και αποδυναμώνονται φυσικά με το πέρασμα του χρόνου. Αυτό γίνεται καθώς αλλάζουν οι ζωές των φίλων, τα ενδιαφέροντα και οι προτεραιότητες. Έτσι, κάποιοι μετακομίζουν, άλλοι αναλαμβάνουν νέες ευθύνες στη ζωή τους με αποτέλεσμα να απομακρύνονται. Όμως αυτό δεν σημαίνει ότι η φιλία έληξε πραγματικά. Πολλές φορές η απομάκρυνση των δύο φίλων είναι και ένα απαραίτητο αναπτυξιακό στάδιο της φιλίας όπου μετά από καιρό οι φίλοι έχουν ωριμάσει, έχουν προσαρμοστεί στις ζωές τους και επιστρέφουν χτίζοντας ξανά τη σχέση, και αυτή τη φορά πιο ισχυρή.

Σε άλλες περιπτώσεις οι φιλίες μπορεί να διακόπτονται απότομα λόγω κάποιας παρεξήγησης η οποία μπορεί να επιφέρει ακόμα και συγκρούσεις μεταξύ των φίλων. Δεν είναι σπάνιες οι φορές που φιλίες χαλάνε λόγω αισθημάτων ζήλειας ή ανταγωνισμού μεταξύ των δύο φίλων. Ο ανταγωνισμός και η ζήλεια είναι συναισθήματα που μπορεί να υπάρχουν μεταξύ των φίλων χωρίς αυτά να επηρεάζουν τη φιλία τους, όταν όμως παρουσιάζονται σε υπέρμετρο βαθμό τότε κάποιος από τους δύο ενοχλείται και απομακρύνεται. Εξίσου συνηθισμένες αιτίες είναι και το αίσθημα προδοσίας της εμπιστοσύνης ή και η αίσθηση ότι ο ένας από τους δύο δεν δίνει την κατάλληλη προσοχή στον άλλο και συμπεριφέρεται εγωκεντρικά.

Τι να κάνουμε όταν κάτι μας πειράζει;

Όπως σε κάθε σχέση, έτσι και στη φιλία μπορεί να υπάρξουν παρεξηγήσεις, παράπονα και προβλήματα. Αν κάτι λοιπόν, μας πειράζει είναι καλό να εκφράσουμε τα συναισθήματά μας άμεσα στο φίλο μας. Αυτό είναι το βασικότερο και σημαντικότερο συστατικό κάθε σχέσης: η ουσιαστική επικοινωνία ακόμα και αν αυτό σημαίνει την έκφραση δυσάρεστων συναισθημάτων και σκέψεων. Ακόμα και αν φοβόμαστε ότι μπορεί να «πικράνει» τον φίλο μας, είναι σίγουρα πιο καλό να τεθεί το πρόβλημα παρά να αγνοηθεί γιατί τις περισσότερες φορές αυτό μεγεθύνεται μέσα μας. Εξάλλου αν δεν ειπωθεί αυτό που μας ενοχλεί το πιο πιθανό είναι ο άλλος να μην αντιλαμβάνεται τη σοβαρότητα της κατάστασης και συνεπώς να μην αλλάζει τη συμπεριφορά του. Απ’ την άλλη, καλό είναι να μην εκφράσουμε αυτό που μας πειράζει «εν βρασμό ψυχής» και αυτό γιατί μπορεί να ειπωθούν πράγματα για τα οποία μετά μετανιώνουμε. Αυτό σημαίνει ότι δεν είναι καλό να βιαζόμαστε να κατηγορήσουμε τον άλλον αλλά είναι καλύτερο να σκεφτούμε τι μας ενόχλησε, πως μας έκανε να νιώσουμε, ποια ήταν η δική μας συμπεριφορά και να προσπαθήσουμε να τα εκφράσουμε λεκτικά στο φίλο μας. Μερικοί άνθρωποι δυσκολεύονται να εκφραστούν κατά πρόσωπο . Σε αυτές τις περιπτώσεις είναι βοηθητικό το γράψιμο ενός γράμματος. Ακόμα και αν αυτό το γράμμα δεν σκοπεύουμε να το στείλουμε και μόνο η καταγραφή των σκέψεών μας είναι βοηθητική.

Όταν ο φίλος μου απομακρύνεται.

Όταν ένας φίλος απομακρύνεται είναι καλό να αναρωτηθούμε τι συμβαίνει. Μία ανασκόπηση των προηγούμενων συναντήσεών μας και συνομιλιών μας μπορεί να είναι αποκαλυπτική του τι συμβαίνει. Μήπως ο φίλος μας είχε παράπονα από εμάς, υπήρχε κάτι που τον απασχολούσε; Αντιμετώπιζε κάποιες δυσκολίες στην προσωπική του ζωή; Ποια ήταν η δική μας συμπεριφορά; Ήμασταν συνεπής απέναντι στο φίλο μας; Όποια και αν υποθέσουμε ότι μπορεί να είναι η αιτία είναι σημαντικό να προσπαθήσουμε να επικοινωνήσουμε μαζί του και να προσπαθήσουμε να διερευνήσουμε αν υπάρχει κάτι που μπορούμε να κάνουμε για να βελτιωθεί η σχέση μας ή απλά να μάθουμε ποιοι ήταν τελικά οι λόγοι που τον κάνουν να θέλει να απομακρυνθεί. Δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι δεν πρέπει να γίνουμε πιεστικοί γιατί η φιλία είναι μία αμοιβαία επιλογή και όπως μπορούμε να επιλέξουμε κάποιον να γίνει φίλος μας έτσι και εκείνος μπορεί να επιλέξει να διακόψει μία φιλία. Συνεπώς θα πρέπει να δεχθούμε το γεγονός ότι ο άλλος μπορεί απλά να μην θέλει άλλο.

Παρ’ όλ’ αυτά είναι καλό να μένουμε ανοιχτοί και να μην κλείνουμε όλες τις διόδους επικοινωνίας, καθώς η απομάκρυνση μπορεί να είναι προσωρινή. Αν επιθυμούμε κάποια στιγμή την επανασύνδεση καλό είναι να επικοινωνούμε μαζί του σε γιορτές ώστε να υπάρχει μία δίοδος επικοινωνίας για πιθανή επανασύνδεση.

Όταν η φιλία χαλάει

Είναι δύσκολο να καταλάβουμε και να αποδεχθούμε ότι η φιλία μας έληξε. Όπως κάθε απώλεια έτσι και η «απώλεια» ενός φίλου, είναι μία επίπονη συναισθηματικά διεργασία και ακολουθεί ανάλογα στάδια με αυτά του πένθους. Αρχικά είναι δύσκολο να το δεχθούμε, αρνούμαστε ότι αυτό συμβαίνει, καθώς όμως παγιώνεται η νέα κατάσταση έρχονται συναισθήματα θυμού είτε για τον φίλο μας είτε και την ίδια μας τη συμπεριφορά. Σε αυτή τη φάση έχουμε ανάγκη να κατηγορήσουμε τον άλλον, ψάχνοντας να βρούμε μία αιτία. Είναι καλό να μην βιαστούμε να βγάλουμε συμπεράσματα και κυριότερα να μην βιαστούμε να κατηγορήσουμε ανοιχτά τον άλλο σε κοινούς φίλους και γνωστούς .

Σύντομα έρχεται η αποδοχή και η αναγνώριση της «απώλειας» η οποία συνοδεύεται με αισθήματα θλίψης και μοναξιάς. Σε αυτή τη φάση είναι καλό να στρεφόμαστε σε άλλα σημαντικά πρόσωπα για εμάς, σε άλλους φίλους αλλά και να δραστηριοποιούμαστε ώστε να νιώσουμε καλύτερα αλλά και να χτίσουμε νέες συναισθηματικές σχέσεις. Είναι καλό να συζητάμε για τα συναισθήματά μας στους φίλους μας χωρίς αυτό να σημαίνει ότι κατηγορούμε τον άλλον. Στη φάση της αποδοχής συχνά αναζητούμε τις αιτίες που οδήγησαν στη διακοπή της φιλίας. Είναι καλό να προσπαθήσει κανείς να καταλάβει τις αιτίες γιατί αυτό θα τον οδηγήσει σε αυτογνωσία και συνεπώς θα τον βοηθήσει να χτίσει πιο σταθερές φιλίες στο μέλλον.

Πηγή: http://www.ypostirixi.net/el/papers/web/?nid=756