Επικοινωνώντας με τα παιδιά σας

Η σχέση γονέα – παιδιού είναι μια από τις πιο αποδοτικές και ευχάριστες εμπειρίες. Είναι όμως ταυτόχρονα και μία από τις πλέον δύσκολες και περίπλοκες. Όπως και κάθε άλλη σχέση, είναι γεμάτη απογοητεύσεις και απατηλές προσδοκίες, ενώ συχνά αναλώνεται σε μια σειρά παρανοήσεων λόγω κακής επικοινωνίας.

Επικοινωνούμε προκειμένου να μεταφέρουμε τις σκέψεις, τα συναισθήματα και τις ιδέες μας στους άλλους. Θέλουμε κάποιος άλλος να καταλάβει τη δική μας οπτική, να ακούσει αυτό που λέμε και να προχωρήσουμε προς κάποιο αποτέλεσμα.

Αν ένα πρόβλημα δε μπορεί να επιλυθεί, τότε το κάθε άτομο δικαιούται τουλάχιστον τον σεβασμό μας για τις πεποιθήσεις του. Αυτό που επιθυμούν συνήθως οι γονείς από τα παιδιά τους είναι να κάνουν ότι τους ζητηθεί χωρίς πολλές αντιρρήσεις. Αυτό που θέλουν συνήθως τα παιδιά από τους γονείς τους είναι απλά να τα ακούν.

Παρακάτω ακολουθούν μερικές «απλές» κατευθυντήριες γραμμές που μπορούν να βοηθήσουν τους γονείς, ώστε τα αιτήματά τους να γίνονται συχνότερα αποδεκτά:

Ø    Για να αναπτύξετε την αυτοεκτίμηση του παιδιού σας και να βελτιώσετε τη σχέση σας μαζί του θα πρέπει να θυμάστε ότι το παιδί απλά θέλει 1) να το ακούτε, 2) να το αντιμετωπίζετε με σοβαρότητα και 3) να το αγαπάτε και να το αποδέχεστε χωρίς όρους.

Ø    Όταν επαινείτε το παιδί σας, επικεντρωθείτε στην προσπάθεια, όχι απαραίτητα στο αποτέλεσμα. Πολύ συχνά δίνουμε υπερβολική σημασία στο τελικό αποτέλεσμα χωρίς  να αναγνωρίζουμε πόσο δύσκολο είναι να φτάσει κανείς σ’ αυτό.

Ø    Μην κρίνετε τα παιδιά σας. Σεβαστείτε τις απόψεις και τις διαφορές τους και επιτρέψτε τους να εκφράσουν τις ιδέες τους και τα συναισθήματά τους. Σεβαστείτε την ατομικότητα, την ανεξαρτησία και τον ιδιωτικό τους χώρο.

Ø    Μην ανατρέχετε συνεχώς στο παρελθόν και μην επιτρέπετε να επηρεάζει το παρόν. Η χρήση όρων όπως «πάντα» ή «ποτέ» καταφέρνει απλώς να επιφέρει αρνητικές αντιδράσεις. Εκφράσεις όπως «Πάντα αργείς» ή «Δεν κάνεις ποτέ αυτό που σου ζητούν» συντελούν μόνο στην ενίσχυση αρνητικών συμπεριφορών τις οποίες προσπαθείτε να αλλάξετε. Αυτό ονομάζεται αυτοεκπληρούμενη προφητεία. Αν τα παιδιά γίνονται συχνά αποδέκτες σχολίων για το άτομό τους, αρχίζουν να τα αποδέχονται και να τα πιστεύουν.

Ø    Τα αισθήματα είναι απλώς αισθήματα. Δεν είναι καλά ή κακά, σωστά ή λάθος, επομένως μη μαλώνετε με τα παιδιά σας όταν σας εξηγούν πως αισθάνονται. Μην αγνοείτε και μην απορρίπτετε τα αισθήματά τους ως ασήμαντα. Μην μειώνετε, μην ταπεινώνετε και μην ειρωνεύεστε τα παιδιά σας. Θυμηθείτε πως όταν τελείωσε μια αισθηματική σας σχέση ίσως να ακούσατε εκφράσεις όπως «Υπάρχουν κι αλλού πορτοκαλιές» ή «Ήταν ένας παιδικός έρωτας» «Θα το ξεπεράσεις». Εκείνη τη στιγμή αυτό που νιώθατε ήταν πολύ αληθινό. Προσπαθήστε να θυμάστε ότι είναι το ίδιο αληθινό και για τα παιδιά σας.

Ø    Ακούστε, ακούστε, ακούστε. Προκειμένου να γίνετε καλός ακροατής, θα πρέπει να θέλετε να ακούτε τα παιδιά σας και να πιστέψετε ότι αυτό που έχουν να πουν είναι σημαντικό. Αφουγκραστείτε τα συναισθήματά τους, μην ακούτε απλά τα λόγια τους. Με τη γλώσσα του σώματος, με τα μάτια και με τη σωματική επαφή, δείξτε ότι ακούτε. Χαμογελάστε όταν χρειάζεται, δείξτε με νεύματα ότι προσέχετε, κάντε ερωτήσεις που αντανακλούν το ενδιαφέρον σας ή βοηθούν να διευκρινιστεί ένα σημείο προκειμένου να αποφευχθούν παρανοήσεις. Παραφράστε, αλλά μην ερμηνεύετε, μη διακόπτετε, μην αφαιρείστε. Με την ενεργητική ακρόαση, ενισχύετε την αίσθηση αυτοεκτίμησης και αυτοσεβασμού του παιδιού σας.

Ø    Να είστε ανοιχτοί σε ερωτήσεις. Να είστε ανοιχτοί στη συζήτηση οποιουδήποτε θέματος επιθυμεί το παιδί σας. Αν θέλετε να παίρνουν σωστές και ηθικές αποφάσεις τα παιδιά σας, θα πρέπει να διαθέτουν αρκετές πληροφορίες.

Ø    Ακούστε τον τόνο της φωνής σας. Όταν φωνάζετε, γκρινιάζετε, απαιτείτε, ή κάνετε κήρυγμα, το μόνο που πετυχαίνετε είναι να αποθαρρύνετε τα παιδιά.

Ø    Μην γκρινιάζετε και μην επαναλαμβάνετε διαρκώς το ίδιο αίτημα. Με το να επαναλαμβάνετε διαρκώς το ίδιο αίτημα δεν ενθαρρύνετε το παιδί σας να συμμορφωθεί. Εξηγείστε το αίτημα σας και το λόγο που είναι σημαντικό για σας. Υπενθυμίστε το στο παιδί σας μια ή ίσως δύο φορές. Αν δεν υπάρχει ανταπόκριση, τότε προχωρήστε στις δέουσες ενέργειες. Πρέπει να βεβαιωθείτε ότι τα πειθαρχικά μέτρα που λαμβάνετε ανταποκρίνονται στη συμπεριφορά του παιδιού σας.

Ø    Διευκρινίστε τις προσδοκίες σας. Τα παιδιά δεν μπορούν να μαντέψουν τι έχετε στο μυαλό σας δεν είναι σε θέση να γνωρίζουν τι περιμένετε από αυτά αν δεν τους καταστήσετε σαφές το αίτημά σας.

Ø    Όταν ασκείτε κριτική, υπογραμμίστε τη συγκεκριμένη συμπεριφορά που δεν σας αρέσει. Μην είστε ασαφείς. Βεβαιωθείτε ότι το παιδί σας καταλαβαίνει πως δεν είστε δυσαρεστημένοι με το ίδιο, αλλά με τη συμπεριφορά του. Για παράδειγμα, «Είμαι πολύ δυσαρεστημένη, επειδή δεν κράτησες το λόγο σου ότι θα τηλεφωνήσεις σε περίπτωση που δε θα μπορούσες να είσαι στο σπίτι πριν από τις έντεκα» αντί για τη γενική φράση «Είμαι πολύ θυμωμένη μαζί σου».

Ø    Κάθε φορά που κρίνετε, αποθαρρύνετε, είστε υπερβολικά αυστηροί η εισβάλετε στο προσωπικό χώρο των παιδιών σας, τα απομονώνετε όλο και περισσότερο σε σημείο που να μην επιθυμούν να συνομιλήσουν μαζί σας και τελικά να μην θέλουν καν να είναι μαζί σας.

Ø    Μείνετε στο παρόν κι ασχοληθείτε μόνο με ένα θέμα κάθε φορά. Αν όποτε είστε εκνευρισμένοι αναφέρεστε σε ότι σας έρχεται στο μυαλό, το αποτέλεσμα θα είναι το παιδί σας να μην ακούει τίποτα από όσα του λέτε.

Ø    Αν το παιδί αντιμετωπίζει ένα πρόβλημα ή μπλέξει σε φασαρίες κι εσείς χάσετε την υπομονή σας ή αντιδράσετε υπερβολικά, θα το κάνετε να αισθανθεί ακόμα χειρότερα. Ακούστε πρώτα τι έχει να σας πει κατόπιν δείξτε του αγάπη και κατανόηση, αντί για θυμό και βία. Η κατάλληλη τιμωρία μπορεί να ακολουθήσει μετά.

Ø    Σεβαστείτε τη γνώμη του παιδιού σας ακόμα κι αν είναι διαφορετική απ’ τη δική σας τις περισσότερες φορές. (Μήπως και η δική σας δεν ήταν διαφορετική απ’ των γονέων σας;)

Ø    Πραγματοποιείστε οικογενειακές συγκεντρώσεις τουλάχιστον μια φορά την εβδομάδα. Είναι μια καλή ευκαιρία να ξεκαθαρίσει το τοπίο και δίνουν την ευκαιρία σε όλους να εκφράσουν τα παράπονά τους, τις ανησυχίες τους, τα αιτήματά τους χωρίς το φόβο επιπτώσεων. Αυτές οι συναντήσεις μπορούν να σας απαλλάξουν από κάθε δυσάρεστο συναίσθημα – αντί να επιτρέψουν τη συσσώρευση και μια πιθανή έκρηξη των αισθημάτων σας.

Ø    Προτεραιότητά σας είναι να ακούτε. Αφιερώστε χρόνο στο παιδί σας. Αφήστε οτιδήποτε άλλο στην άκρη. Το μήνυμα που θα λάβει το παιδί είναι, «Σ’ αγαπάω αρκετά ώστε να σ’ ακούσω».

Ø    Όταν προκύπτει ένα πρόβλημα, πρώτα ξεκαθαρίστε το δικό σας βαθμό ανάμειξης στο γεγονός ή την κατάσταση, αποφασίστε ποιος έχει το πρόβλημα και μετά εκφράστε τις επιθυμίες και τα αιτήματά σας. Για παράδειγμα: Όταν είστε δυσαρεστημένοι με την ακαταστασία που επικρατεί στο δωμάτιο του παιδιού σας ποιος έχει το πρόβλημα; (Αν το είχε το παιδί, θα διατηρούσε το δωμάτιό του καθαρό.) Αν συνηθίζετε να κάνετε σχόλια του τύπου, «Το δωμάτιό σου είναι σαν στάβλος. Θα πρέπει να ντρέπεσαι! Δεν μπορείς να βρεις τίποτα εκεί μέσα! Δεν σέβεσαι καθόλου τον εαυτό σου;» θα πρέπει να έχετε ήδη παρατηρήσει ότι το παιδί σας δεν τρέχει να τακτοποιήσει το δωμάτιο και να το διατηρήσει καθαρό. Σωστά; Η τοποθέτησή σας στο δεύτερο ενικό πρόσωπο μεταθέτει το πρόβλημα σε κάποιον άλλο και βάζει το παιδί σας σε θέση άμυνας. Θυμηθείτε ότι δεν είναι δικό του πρόβλημα, αλλά δικό σας.

Ø    Την επόμενη φορά χρησιμοποιείστε το πρώτο πρόσωπο – κάντε το πρόβλημα δικό σας. Για παράδειγμα, «Παιδί μου, θέλω να ξέρεις ότι αισθάνομαι άσχημα για την κατάσταση του σπιτιού τελευταία. Προσπαθώ σκληρά ώστε να είμαστε όλοι υπερήφανοι γι’ αυτό το σπίτι. Είμαι επίσης κουρασμένη μετά τη δουλειά και δεν χρειάζομαι επιπλέον δουλειά. Αυτό που χρειάζομαι είναι λίγη βοήθεια από σένα στο να διατηρήσεις το δωμάτιό σου καθαρό. Θα μπορούσες να με βοηθήσεις και να το έχεις τακτοποιημένο; Θα σε βοηθήσω αν θέλεις και αν είμαι εύκαιρη. Συμφωνείς;»

Οι παραπάνω είναι απλώς μερικές προτάσεις για να ενισχύσετε, να βελτιώσετε και να απολαύσετε τη σχέση σας με τα παιδιά σας. Δεν είναι εύκολο να αλλάξετε εν μία νυκτί, αλλά μακροπρόθεσμα αυτές οι αλλαγές θα ωφελήσουν κυρίως εσάς. Και «αν δεν αλλάξεις τίποτε, τότε δεν θα κερδίσεις και τίποτε». Δεν θέλεις πια να έχεις αυτό που είχες πάντα. Αυτό που επιθυμείς είναι ο σεβασμός που σου αξίζει και η σχέση αγάπης που πάντα ήλπιζες να έχεις με τα παιδιά σου. Μπορείς να την αποκτήσεις αν καταβάλεις μια μικρή προσπάθεια.

πηγή:ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΩΝΤΑΣ ΜΕ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ, της Bonnie Miller, Φεβρουάριος 2003,  η έκδοση έγινε από  το Κέντρο UNESCO για τις Γυναίκες και την Ειρήνη στα Βαλκάνια