Δεδομένου ότι δεν διαλέγουμε εμείς τους γονείς μας, κάποιοι μπαμπάδες ή μαμάδες– ακόμα κι αν δεν το κάνουν συνειδητά – περισσότερο βλάπτουν παρά βοηθούν την αρμονική ανάπτυξη της προσωπικότητάς μας.
Οι ψυχολόγοι και οι κοινωνικοί λειτουργοί ονομάζουν αυτούς τους γονείς «τοξικούς» και επισημαίνουν ότι όσα παιδιά έχουν μεγαλώνει δίπλα τους, δυσκολεύονται να εξελιχθούν σε ανεξάρτητους ενήλικες, ακόμα και αναπτύξουν στενές σχέσεις κατά τη διάρκεια της ζωής τους.
Οι ειδικοί, λοιπόν, μας εξηγούν ποια σημάδια δείχνουν ότι ένας γονιός είναι τοξικός:
1) Είναι δύσκολο να μοιραστούμε πράγματα μαζί του, γιατί μας διακόπτει διαρκώς.
Κάθε φορά που αφηγούμαστε στον πατέρα ή τη μητέρα μας ένα συμβάν, δεν μας αφήνει να το ολοκληρώσουμε; Αυτό θα μπορούσε να είναι σημάδι τοξικότητας. «Σε περίπτωση που ο γονιός αδυνατεί να μείνει σιωπηλός όταν προσπαθούμε να μοιραστούμε κάτι μαζί του, δίνει δείγματα ότι δεν καταλαβαίνει τις ανάγκες μας», εξηγεί ο Greg Kushnick, ψυχολόγος στο Μανχάταν. «Αντίθετα, προσπαθεί να μας επιβάλλει ό,τι εκείνος νομίζει ότι χρειαζόμαστε».
2) Υπήρχε ένα «μαύρο πρόβατο» στην οικογένεια.
Ο γονιός κατηγορούσε συνεχώς εμάς ή άλλο μέλος της οικογένειας για οτιδήποτε πήγαινε στραβά; Αν θεωρούσε ότι υπάρχει «μαύρο πρόβατο» μέσα σε αυτήν, πιθανότατα είχε τοξική συμπεριφορά, περιγράφει η Ruth Spalding, κοινωνική λειτουργός στο Μίσιγκαν. «Και μόνο όταν τα παιδιά μεγαλώσουν λίγο, αρχίζουν να συνειδητοποιούν τι συνέβαινε και καταλαβαίνουν ότι το πρόσωπο που δεχόταν τις κατηγορίες για πολλά προβλήματα, στην πραγματικότητα δεν έφταιγε για αυτά», συμπληρώνει.
3) Ο γονιός μάς στρέφει συνεχώς εναντίον του συντρόφου μας.
Έχουμε παρατηρήσει ότι ο πατέρας ή η μητέρα μας μπαίνει συνεχώς σφήνα στις σχέσεις μας; Οι τοξικοί γονείς τείνουν να σχηματίζουν «συμμαχία» με το παιδί τους, στρέφοντάς το ταυτόχρονα εναντίον του προσώπου με το οποίο έχει σχέση. «Αυτό είναι γνωστό και ως “μέθοδος διχασμού”», εξηγεί ο Kushnick. Και, μέσω αυτού, ο γονιός χρησιμοποιεί κουτσομπολιό ή οποιoδήποτε άλλο τρόπο μπορεί, προκειμένου να δημιουργήσει ρήξη ανάμεσα σε εμάς και το σύντροφό μας.
4) Ο γονιός μοιραζόταν υπερβολικά πολλές πληροφορίες μαζί μας.
Μας έλεγε ο πατέρας ή η μητέρα μας όλα όσα αφορούσαν τη δουλειά, τις σχέσεις ή την οικονομική του κατάσταση, ενώ ήμασταν μόλις... 10 ετών; Ο Paul Coleman, ψυχολόγος στη Νέα Υόρκη, επισημαίνει ότι οι μπαμπάδες και οι μαμάδες που χρησιμοποιούν τα παιδιά τους για να εμπιστευτούν τις σκέψεις και τα προβλήματά τους μπορεί να είναι τοξικοί. «Στη συγκεκριμένη περίπτωση, το παιδί, ουσιαστικά, αναλαμβάνει το ρόλο του γονιού», εξηγεί ο Coleman. «Και αυτό αποτελεί βάρος για το ίδιο, εφόσον – προφανώς – δεν έχει τη γνώση, την εμπειρία και το επίπεδο αντίληψης που χρειάζονται για να δώσει συμβουλές σε κάποιον ενήλικο. Ταυτόχρονα, μάλιστα, ίσως να νιώθει και υπεύθυνο για τη ευτυχία του γονιού του».
5) Έχουμε κενά μνήμης από την παιδική μας ηλικία.
Ενδεχομένως δεν θυμόμαστε πολλά πράγματα από τα χρόνια που ήμασταν παιδιά – ή, ακόμα χειρότερα, δεν θυμόμαστε σχεδόν τίποτα. Αυτό θα μπορούσε να είναι σημάδι ότι μεγαλώσαμε με τοξικούς γονείς. «Αν ένα παιδί μεγαλώνει σε στρεσογόνο περιβάλλον, οι κακές συνθήκες μπορεί να επηρεάσουν τη μνήμη του», εξηγεί η Spalding. «Κι έτσι, ενώ θυμάται καθαρά συγκεκριμένα γεγονότα, υπάρχουν χρόνια ολόκληρα από τα οποία θυμάται ελάχιστα πράγματα».
6) Ο γονιός έσπαγε τα αγαπημένα μας παιχνίδια.
Ο Coleman επισημαίνει ότι αν ήμασταν θύμα «υπερβολικής ή βίαιης τιμωρίας», προκειμένου να «μάθουμε το μάθημά μας», υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να έχουμε μεγαλώσει με τοξικούς γονείς. Για παράδειγμα: Έκαναν κάτι ακραίο, όπως να σπάνε τα αγαπημένα μας παιχνίδια, να μας κλειδώνουν στη ντουλάπα ή να μας τιμωρούν με οποιονδήποτε τρόπο για μεγάλο χρονικό διάστημα; Αυτά είναι χαρακτηριστικά σημάδια τοξικότητας.
Τι γίνεται, λοιπόν, αν διαπιστώσουμε ότι ένας γονιός μας ή και οι δύο υπήρξαν τοξικοί; Δεν ήρθε το τέλος του κόσμου. Το πρώτο βήμα είναι να αποδεχτούμε ότι ο πατέρας και η μητέρα μας ήταν αδικαιολόγητα σκληροί μαζί μας. Και στη συνέχεια, είτε με τη βοήθεια ειδικών, είτε μόνοι μας, να συνειδητοποιήσουμε ότι τις δικές μας πράξεις τις ελέγχουμε εμείς. Και το γεγονός ότι οι γονείς μας υπήρξαν τοξικοί, δεν σημαίνει ότι πρέπει να είμαστε κι εμείς.