Ὑπάρχει συνήθεια νὰ δίνουμε διάφορα ἐπωνύμια στοὺς Ἁγίους μας, ἀπὸ εὐλάβεια ἢ ἀπὸ κάποιο θαῦμα, ἢ καὶ ἀπὸ ἄλλη αἰτία. Ἡ Ὑπεραγία Θεοτόκος ὑπερέχει πάντων τῶν Ἁγίων στὰ ἐπωνύμια ποὺ Τῆς ἔδωσαν οἱ πιστοί. Ἐδῶ ἀνθολογήσαμε καὶ παραθέτουμε κάποια ἐπωνύμια τοῦ Ἁγίου Γεωργίου ἀπὸ διαφόρους τόπους.
Στὸ Ὄφι τοῦ Πόντου, παλαιὰ ἔλεγαν τὸν Ἅγιο Ἁέρις. Ἐπίσης στὸν Πόντο, οἱ Τοῦρκοι τὸν ἔλεγαν Ἁὲρτς ὁ Ζαντών, δηλαδὴ Ἅγιος Γεώργιος ὁ τρελλός, γιατὶ τοὺς τιμωροῦσε ἀφαιρώντας τους τὰ μυαλά. Στὴν Θράκη τὸν ὀνόμαζαν Ἀράπη ἤ Ἀρακλειανό (Ἡρακλειανό), ἐπειδὴ θαυματουργὴ εἰκόνα του βρισκόνταν στὴν Ἡράκλεια τῆς Προποντίδος. Ἀράπη δὲ γιὰ τὸν λόγο ὅτι ὁ Ἅγιος παρουσιάζεται μαῦρος σὲ αὐτὴν τὴν εἰκόνα, ποὺ εἶναι ἀνάγλυφη ἀπὸ μαύρη πέτρα, ἤ ἀπὸ σκληρὸ ξύλο. Στὸ Θησεῖο, ἔλεγαν τὸν Ἅϊ-Γιώργη Ἀκαμάτη, ἐπειδὴ οἱ Τοῦρκοι δὲν ἐπέτρεπαν νὰ τελεῖται στὴν ἐκκλησία του Θεία Λειτουργία παρὰ μόνον στὴν ἑορτή του, τὴν 23 Ἀπριλίου.
Οἱ παλαιότεροι συνήθιζαν νὰ τὸν προσφωνοῦν Ἀφέντη Ἅϊ-Γιώργη. Στὴν Καστοριὰ κυρίως, ἀλλὰ καὶ σὲ ἄλλα μέρη, εἶναι γνωστὸς ὥς Ἅϊ-Γιώργης ὁ Γοργός. Καὶ τοῦτο γιατὶ εἶναι πολὺ ταχὺς Ἅγιος στὴν βοήθεια αὐτῶν ποὺ τὸν ἐπικαλοῦνται, ὅπως λέγουν καὶ τὰ τροπάριά του: ἡ ταχυτάτη βοήθεια, ἡ ταχεῖα ἐπίσκεψις, ταχινὲ προστάτα. Στὴν Κρήτη εἶναι πολὺ γνωστὸς ὁ Ἅϊ-Γιώργης ὁ Διασορίτης καὶ σχετίζεται ἴσως μὲ τὴν λατρεία τοῦ Δία (Διός-ἱεροῦ). Μιὰ ἄλλη ἐπωνυμία εἶναι Δυσουρίτης, θεραπεύει δηλαδὴ τὴν δυσουρία. Τοιχογραφία τοῦ Ἅϊ-Γιώργη τοῦ Δυσουρίτη ὑπάρχει στὴν Μονὴ Ξενοφῶντος.
Στὴν Ἴμβρο ἔχουμε τον Ἅϊ-Γιώργη τὸν Ζοῦρο, ἐπειδὴ θεραπεύει τὴν ζοῦρα, τὴν φυματίωση, τὸν μαρασμό, σὲ αὐτοὺς ποὺ ἀφήνουν στὸ ἐκκλησάκι του τὰ ρακή τους.
Συνηθισμένα ἐπωνύμια εἶναι ακόμα Θαυματουργός, Τροπαιοφόρος, Μέγας ἢ Μεγάλος. Τὸν ὀνόμασαν ἔτσι ἀπὸ τὰ ἄπειρα θαύματα ποὺ κάνει σὲ ὅποιον μὲ πίστη τὸν ἐπικαλεῖται. Ἐπίσης, ἐπειδὴ ἔστησε πολλὰ τρόπαια, δηλαδὴ νίκες καὶ θριάμβους στὴν Ρωμαϊκὴ Αὐτοκρατορία ὡς ἀξιωματικός. Ἀλλὰ κυρίως στὴν Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ ὅπου θριάμβευσε ἐναντίον τοῦ κακοῦ καὶ νίκησε τὸν διάβολο. Καὶ Μέγας ἐπειδὴ θεωρεῖται ὁ μεγαλύτερος καὶ κορυφαῖος τῶν ἀθλητῶν καὶ Μαρτύρων.
Στὴν Κάσο ὀνομάζεται Ἅϊ-Καλλάρης, ἐνῶ ἀλλοῦ Ἅϊ-Καβαλάρης, ἐπειδὴ εἶναι ἔφιππος Ἅγιος. Ἄλλοι τὸν προσφωνοῦν Ἅϊ-Γιώργη Καππαδόκη, τὸπο καταγωγῆς του καὶ πατρίδα τοῦ πατέρα του. Καλεῖται ἀκόμα καὶ Παλαιστίνιος, ἀπὸ τὸ τοπο καταγωγῆς τῆς μητέρας του.
Στὴν πολη τῆς Χίου καὶ στὴ θέση Λίμνη ὑπάρχει ὁ ναὸς τοῦ Ἁγίου Γεωργίου τοῦ Καταδότη. Ἐκεῖ συγκεντρώθηκαν οἱ χριστιανοὶ νὰ συννενοηθοῦν γιὰ τὴν ἐπανάσταση κατὰ τῶν Γενουατῶν. Κάποιος ὅμως τοὺς κατέδωσε καὶ ἐσφάγησαν ὅλοι.
Στὴν Πρίγκηπο ὀνομάζεται Κουδουνᾶς, καὶ τοῦτο διότι στὴν εἰκόνα του ἀπεικονίζονται κουδούνια, σύμβολα τῆς παραφροσύνης, τὴν ὁποίαν ὅλοι πιστεύουν ὅτι θεραπεύει. Ἐκεῖ ἂν θέλουν νὰ ποῦν γιὰ κάποιο ὅτι δὲν εἶναι καλά, λένε: αὐτὸς εἶναι γιὰ τὸν Κουδουνᾶ.
Τὴν γιορτή του, 3 Νοεμβρίου, τὴν ὀνομάζουν· τοῦ Κρασᾶ, ἢ τοῦ Μεθυστῆ, ἐπειδὴ προφανῶς τὴν ἡμέρα αὐτὴ γινόταν τὸ ἄνοιγμα τῶν νέων κρασιῶν.
Στὴν Κύπρο λέγεται Ἅϊ-Γιώργης τοῦ Σπόρου, ἤ ἀλλοῦ τοῦ Σποράρη, γιατὶ ἀπὸ τὴν ἡμέρα αὐτὴ ἀρχίζει ἡ σπορὰ τῶν δημητριακῶν ἀπὸ τοὺς γεωργούς.
Στὰ Ψωμαθιὰ τῆς Πόλης ὑπάρχει ναὸς τοῦ Ἁγίου, στὸν αὐλόγυρο τοῦ ὁποίου παλιὰ ἦταν ἕνα μεγάλο κυπαρίσσι ποὺ κάηκε τὸ 1782. Ἀπὸ αὐτὸ ἔλεγαν τὸν Ἅγιο Κυπαρισσᾶ. Τὸ 1883 καὶ αὐτὸ γιὰ τὴν ἱστορία, ὁ Πατριάρχης Κωνστάντιος φύτεψε ἕνα νέο κυπαρίσσι.
Σὲ πολλὲς περιοχὲς ὁ Ἅγιος θεωρεῖται προστάτης τῶν ψαράδων καὶ συχνὰ τὸν παρακαλοῦν νὰ τοὺς βοηθήσει στὴν ψαριά. Καὶ ὅταν δὲν πάει καλὰ ἡ ψαριά, τὸν λένε Παξιμαδοκλέφτη.
Σὲ ἕνα χωριὸ τῆς Μεσσηνίας τὰ Γιαννιτσά, κοντὰ στὸ ναό του φαίνονται ἴχνη ἀπὸ πέταλα, ποὺ ὅλοι πιστεύουν πῶς εἶναι τοῦ ἀλόγου του, καὶ γιὰ αὐτὸ τὸν λένε Πεταλωτῆ.
Σὲ διάφορες περιοχὲς τὸν καλοῦν Ἅη-Στρατηγό, γιὰ τὸ ἀξίωμα φαίνεται ποὺ εἶχε. Στὴν Κρήτη ὅταν κάποτε ἔκτιζαν ἕνα ναό του, μερικοὶ πῆγαν νὰ ψαρέψουν γιὰ νὰ ταίσουν τοὺς ἐργάτες. Καὶ ἔπιασαν τόσα πολλὰ ψάρια ποὺ ὀνόμασαν καὶ τὴν ἐκκλησία του· τοῦ Ἅϊ-Γιώργη τοῦ Ψαροπιάστη.
Στὸ Ἅγιο Ὄρος ὑπάρχει κελλὶ τοῦ Ἁγίου Γεωργίου τοῦ Φανερωμένου. Πρόκειται γιὰ ἕνα κελλὶ ἀπομακρυσμένο ἀπὸ τὶς Καρυές. Πρὶν ἀπὸ 200 τόσα χρόνια, μία νύκτα, πήγαν ληστὲς μὲ σκοπὸ νὰ κλέψουν τὰ δυὸ γεροντάκια ποὺ ἔμεναν ἐκεῖ. Τοὺς ἄνοιξε μὲ καλωσύνη ἕνας νέος καὶ τοὺς πῆγε στὸ ἀρχονταρίκι, ἴσαμε νὰ φωνάξει τὸν Γέροντα. Περίμεναν γιὰ πολὺ οἱ κλέφτες καὶ ἀφοῦ δὲν εἶδαν κανέναν εἶπαν νὰ ἀρχίσουν τὴν ληστεία. Ἀλλὰ τότε κατάλαβαν ὅτι ἦταν ἀοράτως δεμένοι. Ἀπὸ τὶς φωνές, σηκώθηκαν οἱ Γέροντες καὶ τοὺς εἶδαν. Ὅταν ἔμαθαν τί συνέβη, ἔφεραν ἀπὸ τὴν ἐκκλησία τὴν εἰκόνα τοῦ Ἁγίου Γεωργίου καὶ οἱ ληστὲς ἀναγνώρισαν τὸ παλληκάρι ποὺ τοὺς ἄνοιξε. Καὶ ἀμέσως μετανοημένοι ἔπεσαν καὶ προσκύνησαν τὸν Ἅγιο. Ἕνας μάλιστα ἀπὸ αὐτοὺς πῆγε καὶ ἀσκήτεψε τὰ Καρούλια, ὅπου καὶ ἔκτισε τὴν ἐκκλησία τοῦ Ἁγίου Γεωργίου. Μετὰ ἀπὸ αὐτὸ τὸ θαῦμα, τὸ κελλὶ πῆρε τὸ ὄνομα: Ἅγιος Γεώργιος Φανερωμένος.
Πολλὲς φορὲς δίνουν στὸν Ἅγιο τὸ ὄνομα τοῦ κτήτορος τοῦ ναοῦ, π. χ. ὁ Ἅϊ-Γιώργης ὁ Μαχαιρᾶς, ἢ ὁ Ἅϊ-Γιώργης ὁ Τραχύς· καὶ οἱ δύο αὐτοὶ ναοὶ βρίσκονται στὴν Νάξο. Καὶ ὁ μὲν ἕνας ἀπὸ αὐτοὺς ἀνήκει στὴν οἰκογένεια τῶν Μαχαιράδων, ὁ δὲ ἄλλος σὲ κάποιον ὀνόματι Τραχύ. Στὴν Πόλη ὑπάρχει ὁ Ἅϊ-Γιώργης ὁ Ἀγριδιανός (Μ. Γεδεών, Πατριαρχικοὶ Πίνακες, Κωνσταντινούπολις 1885-90, σελ. 551), ἐνῶ στὴν Χίο τὸν καλοῦν Πεζόστρατο ἢ Κητοκτόνο (Γ. Σωτηρίου, Βυζαντινὰ μνημεῖα Κύπρου, Ἀθήνα 1935, πίν. 103).
Κατὰ τόπους ἔχουν δώσει στὸν Ἅγιό μας πολλὲς ἐπωνυμίες. Ἀπὸ αὐτὲς ἀναφέραμε ἐνδεικτικὰ λίγες μόνον ἐδῶ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου