Κυριακή του Πάσχα. Πως να εορτάσουμε το Πάσχα

Ἑορτὴ σήμερα, ἀγαπητοί μου. Ὄχι συνηθισμένη ἑορτή· «ἑορτῶν ἑορτὴ καὶ πανήγυρίς ἐστι πανηγύρεων» (εἱρμ. η΄ ᾠδ. καν. Πάσχ.).
Ὡραία ἡ ἀκολουθία, ὡραῖοι οἱ ὕμνοι, ὡραιότερο ἀπὸ ὅλα τὸ εὐαγγέλιο ποὺ κηρύττει τὴν προάναρχο ὕπαρξι τοῦ Λόγου τοῦ Θεοῦ.
Ἀφήνουμε ὅμως τὸ θεμελιῶδες αὐτὸ δο­γματικὸ θέμα καὶ πᾶμε σ᾽ ἕνα πρακτικώτερο.

Ἑορτάζουμε σήμερα, ἀγαπητοί μου. Γεννᾶ­ται ὅμως τὸ ἐ­ρώτημα· πῶς ἑορτάζουμε; Κάποιος λόγος, ποὺ εἶπε ἐκ μέρους τοῦ Θεοῦ ἕ­νας ἀπὸ τὰ μεγαλύτερα πνεύματα τῆς ἀνθρω­πότητος, ὁ προφήτης Ἠσαΐας ποὺ ἔζησε ὀ­χτακόσα χρόνια πρὸ Χριστοῦ, εἶνε φοβερός. Τί λέει ὁ Ἠσαΐας· «Τὰς ἑορτὰς ὑμῶν μισεῖ ἡ ψυχή μου», ἡ ψυχή μου μισεῖ τὶς γιορτές σας (Ἠσ. 1,14). Παράξενος ὁ λόγος αὐτός. Ὁ Θεὸς δὲν εἶνε αὐτὸς ποὺ ὥρισε τὶς ἑορτές; ἡ Ἐκκλησία δὲν καθώρισε τὶς ἅγιες αὐτὲς ἡμέρες; Δὲν ὑ­πάρχει λοιπὸν ἐδῶ μία
ἀντίθεσι;

Δὲν ὑπάρχει ἀντίθεσι, ὑπάρχει κάτι ἄλλο· ὁ Θεὸς δίνει σημασία στὸν τρόπο ποὺ ἑορτάζουμε. Αὐτὸ εἶνε τὸ ζήτημα. Ἐνδιαφέρε­ται ἂν ἑορτάζουμε κατὰ τὸ θεῖο θέλημα. Ἐ­ὰν δὲν ἑ­ορτάζουμε κατὰ τὸ θεῖο θέλημα, τότε ἐμπίπτουμε στὸν πύρινο κύκλο τῆς ὀργῆς του ποὺ λέει «Τὰς ἑορτὰς ὑμῶν μισεῖ ἡ ψυχή μου».
Λοιπὸν πῶς ἑορτάζουμε ἐμεῖς; Ἂν ῥίξουμε μιὰ ματιά, θλιβερὲς εἶνε οἱ διαπιστώσεις καὶ μελαγχολικὲς σκέψεις γεννάει ὁ τρόπος ποὺ ἑορτάζουν τὸ Πάσχα οἱ λεγόμενοι Χριστιανοί.
⃝ Ἕνα σημαντικὸ μέρος δὲν ἑορτάζει στὴν ἐκ­κλησία οὔτε κἂν στὸ σπίτι· ἑορτάζουν στοὺς δρόμους. Ἑκατοντάδες χιλιάδες αὐτοκίνητα ξεκινοῦν ἀπὸ τὴν Ἀθήνα, τὴ Θεσσαλονίκη καὶ ἄλλες πόλεις –οἱ ὁποῖες ἐρημώνουν– καὶ φεύ­γουν κατὰ συρροὴ πρὸς τὴν ὕπαιθρο. Τὸ «Χρι­στὸς ἀνέστη» , ἂν τὸ ἀκούσουν, θὰ τὸ ἀκούσουν μέσα στ᾽ αὐτοκίνητα. Πῶς γι᾽ αὐτοὺς νὰ ποῦμε ὅτι ἑορτάζουν ὅπως θέλει ὁ Χριστός; Φρικτὴ εἶνε ἡ κατάστασι καὶ κατὰ τὴν ἐπιστροφή. Ἐγὼ τοὐλάχιστον κάθε χρόνο τὴν Τρίτη τοῦ Πάσχα τρέμω νὰ πιάσω ἐφημερίδα· στάζει αἷμα. Παρ᾽ ὅ­λα τὰ μέτρα ποὺ λαμβάνονται, δὲν ἀποφεύγονται τὰ τροχαῖα. Οἱ ταλαίπωροι οἱ ἀστυνομι­κοὶ δὲν ἑορτάζουν Πάσχα φυλάγοντας δρόμους καὶ διαβάσεις.
⃝ Ἕνα ἄλλο μεγάλο πλῆθος, ποὺ τὸν ἄλλο και­ρὸ δὲν πατάει στὴν ἐκκλησία, ἔρχονται μό­νο στὴν τελετὴ τῆς Ἀναστά­σεως. Περιμέ­νουν καὶ μόλις ἀκουστῇ τὸ «Χριστὸς ἀνέστη» φεύγουν, ἐνῷ ἡ Ἐκκλησία μᾶς καλεῖ νὰ μείνουμε μέχρι τέλους στὴν θεία λειτουργία, διότι παραθέτει τράπεζα. «Ἡ τρά­πεζα γέμει», λέει· ὄχι ἀπὸ κρέ­ατα ἀλλὰ ἀπὸ ἀθάνατη πνευματικὴ τροφή. «Πάν­τες ἀπολαύ­ετε τοῦ συμποσίου τῆς πίστεως» (κατηχ. λόγ. ἱ. Χρυσ.). Τὸ θέαμα εἶνε οἰκτρὸ σὲ κεντρικοὺς ναούς, ὅ­που προσέρχονται οἱ ἐπίσημοι κ᾽ ἔ­πειτα φεύγουν ὅλοι, καὶ δὲν ὑπάρχει κάποιος νὰ τοὺς πῇ· Ποῦ πᾶτε; εἶστε Χριστιανοί;…
⃝ Τὴν ὑπόλοιπη ἡμέρα τώρα, ἡ μεγάλη πλειο­νότητα περνοῦν«ἐν κραιπάλῃ καὶ μέθῃ» (Λουκ. 21,34)· ἐπιδίδονται σὲ γλέντια, διασκεδάσεις, χοροὺς ἔξαλλους, πάρτυ ἁμαρτωλά, παι­χνίδια πονηρά, πορνεῖες καὶ μοιχεῖες. Εἶνε φοβερὸ ὅτι τὴν ἡμέρα αὐτὴ ἀκούγονται ἀκόμα καὶ φρικτὲς βλασφημίες. Ὅπως εἶπε ἕνας σπουδαῖος ἀστυνομικός, ἡ ἡμέρα αὐτὴ εἶνε ἡ πιὸ ἁμαρτωλὴ ἡμέρα τοῦ ἔτους καὶ προτιμότερο νὰ ἔλειπε, νὰ ἦταν σὰν μιὰ καθημερινή.
⃝ Τὸ Πάσχα χωρὶς Χριστὸ καταντᾷ μία γαστρο­νομικὴ ἑορτή. Μία συνέπεια αὐτοῦ εἶνε ἡ ἐπιβάρυνσι τῆς ὑγείας· τὶς ἡμέρες αὐτὲς γεμίζουν τὰ νοσοκομεῖα ἀπὸ ἀσθενεῖς μέχρι ἀδι­αχωρήτου. Ἀπὸ αὐτὴ τὴν πλευρὰ ὑπενθυμίζει τὶς εἰδωλολατρικὲς ἑορτὲς τῶν προγόνων μας. Ἀλλ᾽ ἐκεῖνοι δικαιολογοῦνταν· γιατὶ τέτοιους θεοὺς εἶχαν, σὰν τὸ Διόνυσο, τὸ Βάκχο κ.τ.λ.. Ἐμεῖς δικαιολογούμεθα;

* * *

Γι᾽ αὐτὸ ὁ προφήτης  λέει «Τὰς ἑορτὰς ὑ­μῶν μισεῖ ἡ ψυχή μου». Αὐτὸς ὁ τρόπος κατα­δικάζεται. Καὶ ποιός εἶνε ὁ θεοφιλὴς τρόπος;
⃝ Θεοφιλὴς τρόπος, λέει ἕνας πατὴρ τῆς Ἐκ­κλησίας, ὁ ἅγιος Γρηγόριος Νύσσης, εἶνε νὰ ἑ­ορτάζουμε «μὴ κώμοις, μὴ χοροῖς καὶ παροινίαις, ἀλλὰ ταῖς θεοειδέσιν ἐννοίαις», ὄχι μὲ ἔξαλλες διασκεδάσεις, ὄχι μὲ χοροὺς καὶ μεθύσια, ἀλλὰ μὲ τὶς θεῖες σκέψεις καὶ μὲ τὰ ἱερὰ αἰ­σθήματα (P.G. 46,656)· ὁ νοῦς νὰ σκέπτεται τὸ μέγα μυστήριο καὶ ἡ καρδιὰ νὰ συμμετέχῃ μὲ ῥῖγος στὴν ἑορτή. Ὅπως παλαιά, ποὺ οἱ ἄν­θρωποι κατοικοῦσαν σὲ καλύβες, δὲν εἶχαν ῥαδιόφω­να καὶ τηλεοράσεις, οὔτε λύκεια καὶ πανεπιστήμια, εἶχαν ὅμως «φόβον Κυρίου», ποὺ εἶνε «ἀρχὴ σοφίας» (Ψαλμ. 110,10. Παρ. 9,10. Σ. Σειρ. 1,14,18).
⃝ Ποιοί ἑορτάζουν σωστὰ τὸ Πάσχα; Ἐκεῖνοι ποὺ προετοιμάστηκαν μὲ ἐξομολόγησι. Δὲν ἐξ­ομολογεῖσαι; δὲν εἶσαι Χριστιανός, δὲν εἶσαι ὀρθόδοξος. Κ᾽ ἐγὼ ὁ ἐ­πίσκοπος ἐξομολογοῦ­μαι, ἔχω κ᾽ ἐγὼ πνευμα­τικὸ πατέρα· γιατὶ ὅλοι εἴμαστε ἁμαρτωλοί. Μὴ παίζουμε μὲ τὸ Θεό. Τὴν εὐεργετικὴ ἐπίδρασι τῆς ἐξομολογήσεως ἀ­ναγνωρίζουν καὶ ψυχολόγοι, ὅπως ὁ Ἄντλερ (Alfrend Adler 1870-1937). Ἂν οἱ ἄν­θρωποι ἐξωμολογοῦνταν, κανένα ἔγκλημα δὲν θὰ γινό­ταν. Μεγάλο μυστή­ριο. Εἶνε τὸ κλειδὶ γιὰ τὸ «γνῶθι σαυτόν».
⃝ Πάσχα λοιπὸν ἴσον προετοιμασία μὲ ἐξομολόγησι γιὰ τὴ θεία κοινωνία· «Λάβετε φάγετε…» (θ. Λειτ.. Ματθ. 26,26. Μᾶρκ. 14,22· Α΄ Κορ. 11, 24). Ἂν δὲν κοινωνήσῃς, ξέρεις πῶς μοιάζει; Σὰν νὰ σὲ καλῇ κάποιος σὲ τραπέζι, κ᾽ ἐνῷ αὐτὸς ξώδεψε καὶ κοπίασε, ἐ­σὺ νὰ τοῦ λές· Δὲν ἔχω ὄρεξι νὰ φάω…  Ἔτσι καὶ τώρα ποὺ εἴμαστε καλεσμένοι στὴν φοβερὰ ἁγία τράπεζα. Δὲν τὸ λέει ὁ ἁμαρτω­λὸς Αὐγουστῖνος· τὸ λέει τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιο.
⃝ Κάτι ἄλλο, ποὺ φαίνεται δύσκολο, εἶνε τὴν ἁ­γία αὐτὴ ἡμέρα νὰ συγχωρήσῃς. Σήμερα εἶ­νε ἡμέρα ἀγάπης. Σὲ κάποιο χωριὸ πέθαινε κάποια γριά. Πῆγε ὁ πνευματικός, τὴν ἐξωμο­λόγησε, καὶ τέλος τῆς λέει· –Ἕνα πρᾶγμα μένει· νὰ καλέσουμε τὸν ἐχθρό σου νὰ τὸν συχωρέσῃς. –Ποτέ – ποτέ, εἶπε ἐκείνη. Τί κρίμα! «Ἀγαπήσωμεν ἀλλήλους…», ἀκοῦμε στὴ θεία λειτουργία, καὶ ἡ Ἐκκλησία ψάλλει θαυμάσια· «Συγχωρήσωμεν πάντα τῇ Ἀναστάσει» (Πάσχ. δοξ. αἴν.).
⃝ Στὰ παλαιὰ τὰ χρόνια στὸν Πόντο καὶ στὴ Μικρὰ Ἀσία, ὅπως λένε οἱ περιηγηταί, στὸ πασχαλινὸ τραπέζι ἄφηναν μιὰ θέσι κενή. Κι ὅ­ταν τὰ παιδιὰ ρωτοῦσαν –Γιὰ ποιόν εἶνε ἡ θέσι αὐτή; –Γιὰ τὸ Χριστό, τοὺς ἔλεγαν. Κ᾽ ἔ­φερναν νὰ καθήσῃ σ᾽ αὐτὴν κάποιος φτωχός. Ὁ Χριστὸς εἶπε· «Ἐφ᾽ ὅσον ἐποιήσατε ἑνὶ τού­των τῶν ἀδελφῶν μου τῶν ἐλαχίστων, ἐμοὶ ἐ­ποιήσατε» (Ματθ. 25,40)· Ἔτσι ἑώρταζαν τὸ Πάσχα.
⃝ Τί ἄλλο νὰ προσθέσω; Ἔχετε γλῶσσα, ἔχετε καρδιά; Μιλᾶτε σήμερα γιὰ τὸ Χριστό! Σήμερα εἶνε ἡ ἡμέρα τοῦ Κυρίου, δὲν εἶνε ἡ ἡμέ­ρα τοῦ ἄλφα ἢ τοῦ βῆτα. Στὰ σπίτια, ἂν πᾷς καὶ ἀκούσῃς, συζητοῦν γιὰ γάμους, γιὰ συνοι­κέσια, γιὰ διαζύγια, γιὰ ἐμπόριο, γιὰ ἀγορές, γιὰ χρήματα, καὶ ἰδίως γιὰ πολιτική. Γιὰ τὸν ἀ­ναστημένο Χρι­στὸ οὔτε λέξι. Ποῦ εἶνε ἐκεῖ­νες οἱ ἅγιες γιαγιάδες, ποὺ τὶς θυμώμαστε μὲ δάκρυα! Μᾶς ἔπαιρναν ὅλα τὰ ἐγγονάκια τέτοια μέρα καὶ μᾶς ἔλεγαν ὡραῖα πράγματα γιὰ τὸν Κύριο. Δεῖξτε μου μιὰ οἰκογένεια ποὺ θὰ μιλήσουν σήμερα γιὰ τὸ μεγάλο γεγονὸς τῆς νίκης τοῦ Χριστοῦ. Ἐγὼ τοὐλάχιστον αὐτὲς τὶς μέρες θυμᾶμαι τὴν ἀγράμματη γιαγιά μου.
⃝ Νὰ προσθέσω κάτι ἀκόμα; Ἴσως δὲν θὰ τὸ δεχθῆτε. Σᾶς παρακαλῶ, τὴν ὥρα ποὺ θὰ πρό­κειται νὰ καθήσετε νὰ φᾶτε, νὰ σκεφθῆτε ὅτι στὴν Ἀφρικὴ καὶ στὴν Ἀσία πέφτουν ἄνθρωποι νεκροί, πεθαίνουν σὰν τὶς μῦγες, γιατὶ δὲν ἔχουν ψωμὶ νὰ φᾶνε. Τὸ πρόβλημα αὐτὸ δὲν μπόρεσε νὰ τὸ λύσῃ οὔτε ὁ σοσιαλισμὸς οὔτε ὁ καπιταλισμός· μόνο ἡ ἀγάπη καὶ φιλαν­θρωπία τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ μπορεῖ νὰ τὸ λύσῃ. Γιά φανταστῆτε σήμερα νὰ νηστεύαμε ὅλοι, νὰ φᾶμε μόνο λίγο ψωμάκι, μιὰ ἐλιά, λίγο νεράκι, κι ὅ,τι θὰ ἐξοικονομούσαμε νὰ τὸ δι­αθέταμε γιὰ ἐκείνους τοὺς ἀδελφούς μας…

* * *

Ἂς ἑορτάσουμε, ἀγαπητοί μου, μὲ ἱερὸ ῥῖ­γος. Ἂς παραδειγματισθοῦμε ἀπὸ τοὺς ὀρθοδόξους ἐκείνους ἀδελφούς μας ποὺ ζοῦν σὲ μέρη ὅπου ἡ πίστις μας διώκεται· ἐκεῖ ποὺ δὲν ὑπάρχει ἐκ­κλησία, δὲ λειτουργεῖ παπᾶς, δὲ σημαίνει καμ­πάνα, δὲ βάφουν κόκκινα ἀβγά, δὲ γιορτάζουν φανερά… Μαθαίνουμε, ὅτι σὲ τέτοια μέρη τὴ νύχτα τοῦ Πάσχα κατεβαίνουν στὰ ὑπόγεια κρυφά, κλείνουν τὶς πόρτες καὶ προσπαθοῦν νὰ πιάσουν ἐπικοινωνία μέσῳ ῥαδιοφώνου, ἀκοῦνε τὸ «Χριστὸς ἀνέστη» καὶ κλαῖνε. Οἱ πολιτικοί μας δυστυχῶς δὲν ἐνδιαφέρον­ται οὔ­τε αἰσθάνονται τὴν ἀνάγκη ν᾽ ἀ­σκήσουν διπλωματικὴ πίεσι στοὺς ἐ­κεῖ κρα­τοῦντας ὑ­πὲρ τῶν ἀδελφῶν μας, οἱ ὁποῖοι –σὲ καιρὸ δημο­κρατίας– στεροῦνται τὴ στοιχειώδη θρησκευ­τικὴ ἐλευθερία. Κοιτάζουν μόνο τὶς ἐμπορι­κὲς σχέσεις. Ἀλλὰ ἡ Ἑλλάδα δὲν εἶνε ἐμπόριο· εἶ­νε φῶς Χριστοῦ – πίστις – Ὀρ­θοδοξία.
Ἂς ἐλπί­σουμε ὅτι καὶ γιὰ τ᾽ ἀδέρφια μας ἐ­κεῖνα θὰ ἔρθῃ ἡμέρα ποὺ θ᾽ ἀκούγεται ἐλεύθε­ρα τὸ «Χριστὸς ἀνέστη». Γιατὶ ὁ Χριστὸς δὲν πέθανε, ζῇ καὶ βασιλεύει· ὅν, παῖδες Ἑλλήνων, ὑμνεῖτε καὶ ὑπερυψοῦτε εἰς τοὺς αἰῶνας· ἀμήν.

(†) ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος

Ἀπομαγνητοφωνημένη ὁμιλία του Μητροπολίτου Φλωρίνης π. Αυγουστίνου Καντιώτου, ἡ ὁποία ἔγινε στὸν ἱ. ναὸ Ἁγ. Παντελεήμονος Φλωρίνης τὴν 30-4-1989 στὴν θ. λειτ.