Το ελάττωμα της φλυαρίας.

 "Ο πλεονάζων λόγους βδελυχθήσεται" (Άγιος Νικόδημος  ο Αγιορείτης).

Λένε ότι, απ' όλους τους κλέφτες, οι χειρότεροι είναι οι πολυλογάδες. Σου αφαιρούν χρόνο και διάθεση.

Αρκετοί είναι στις μέρες μας οι άνθρωποι που δύσκολα σιωπούν. Πολλές φορές η φλυαρία τους είναι ασυγκράτητη. Και γίνονται ενοχλητικοί, έως αφόρητοι. Μιλούν συνήθως για τον εαυτό τους, τις πράξεις τους, τις επιθυμίες τους, τις εμπειρίες τους, τα πιστεύω τους. Όταν μιλούν για τους άλλους, τις περισσότερες φορές κατακρίνουν. Δύσκολα μπορούν να ακούσουν τους άλλους να μιλούν, και ακόμα πιο δύσκολα νοιάζονται πραγματικά να ακούσουν τους απέναντι, έστω και αν εκείνοι προσεγγίζουν ενδιαφέροντα ζητήματα.

Οι άνθρωποι αυτοί όταν εκφράζουν τις σκέψεις τους, με δυσχέρεια στοχεύουν στην ουσία του νοήματος.

*

Η σιωπή είναι μια τέχνη, όπως και ο λόγος. Γι' αυτό, τον άνθρωπο τον κρίνουμε όχι μόνο από τον τρόπο που μιλάει, αλλά και από τον τρόπο που σωπαίνει. Ο Αϊνστάιν ισχυριζόταν ότι τρία πράγματα συντελούν στην ευτυχία η εργασία, η υγιής ψυχαγωγία και το κλειστό στόμα. Ο άνθρωπος πριν μιλήσει – είτε σε φίλους είτε δημόσια – οφείλει να γνωρίζει καλά έξι διαφορετικές παραμέτρους: 1) σε ποιους θα μιλήσει, 2) πως θα τους μιλήσει, 3) πόσο θα πρέπει να μιλήσει, 4) τι θα τους πει, 5) γιατί πρέπει να τους μιλήσει (και όχι να σιωπήσει), και 6) το κυριότερο πότε θα τους μιλήσει (συνθήκες).

Σε ότι τώρα αφορά τον δημόσιο λόγο (ρηματικό ή έντυπο), με τρεις τρόπους μπορεί κάποιος να εκφραστεί· Ή να το πράξει για τον εαυτό του, ή να πει αυτά που θέλουν να ακούσουν οι άνθρωποι, ή να πει την αλήθεια . Στις δύο πρώτες περιπτώσεις, που ανήκουν κυρίως οι πολιτικοί, δίδεται μια παράσταση. Η τρίτη είναι μια πραγματική ομιλία. Και συνήθως όταν οι ομιλητές ανήκουν στην τρίτη κατηγορία, είναι σύντομοι, αντίθετα με τις δύο πρώτες. Διότι όταν ο ομιλητής δεν έχει βάθος, το αναπληρώνει με μάκρος.

Ένας διάσημος ρήτορας έδινε την ακόλουθη συμβουλή: «Μια καλή ομιλία πρέπει να περιέχει μια καλή αρχή και ένα καλό τέλος, υπό την προϋπόθεση ότι η αρχή και το τέλος θα απέχουν μεταξύ τους ελάχιστα».

«Ο άφρων πληθύνει λόγους», δηλαδή ο ανόητος είναι πολυλογάς.

*

Όσοι μιλούν ή γράφουν δημοσίως, έχουν έναν και μοναδικό σύμμαχο για να πείσουν τον κόσμο: Τις πράξεις τους. Τα παχιά λόγια που απέχουν από τα έργα μας, δεν κάνουν τίποτε άλλο, από το να μεγαλώνουν τον παρονομαστή στο κλάσμα της αξίας μας. «Τα λόγια χωρίς πράξεις μοιάζουν σαν σύννεφα χωρίς βροχή. Μπορεί να δημιουργήσουν αστραπές και βροντές, αλλά το έδαφος μένει στεγνό», τόνιζε ο Ντοστογιέφσκι.

Τα έργα και οι πράξεις κρίνουν τον άνθρωπο. Όχι οι μεγαλοστομίες, καυχησιολογίες, ο στόμφος, οι πομπώδεις εκφράσεις, ο υψωμένος δείκτης. Κακότεχνες προσπάθειες εντυπωσιασμού, που πια δεν πείθουν και δεν ξεγελούν κανέναν. Σήμερα δεν βλέπει κανείς παρά ανθρώπους που ζουν αισχρά και μιλάνε άγια.

Ζούμε στην εποχή του κατακλυσμού του λόγου. Του εντύπου, του ηλεκτρονικού, του επικοινωνιακού, του διαλεκτικού. Του κενού λόγου, του περιττού, του εφήμερου, του απαίδευτου, του απερίσκεπτου. Σήμερα πολλοί ξεχνούν τον βασικότερο «νόμο» της επικοινωνίας: «Όσα περισσότερα λες, τόσο λιγότερα θυμούνται οι άνθρωποι. Όσο λιγότερα τόσα περισσότερα επιθυμούν».

Υπάρχουν άνθρωποι – και δεν είναι λίγοι – που θέλουν απλώς να μιλούν. Σε ρωτούν τι κάνεις και δεν περιμένουν να απαντήσεις, διότι δεν τους ενδιαφέρει, παρά αρχίζουν αυτομάτως να αναφέρονται στον εαυτό τους, που είναι το κέντρο του κόσμου. Δεν νοιάζονται αν οι άλλοι θέλουν να τους ακούσουν, αν κάνουν υπομονή, αν τους ανέχονται από ευγένεια.

*

Όποιος μιλάει περισσότερο από ότι είναι αναγκαίο, μοιραία θα κάνει λάθη, θα πέσει σε αντιφάσεις, θα αυτοαναιρεθεί, θα οδηγηθεί σε αδιέξοδες ατραπούς. Κάποιοι έχουν άποψη για όλα – για ό,τι συμβαίνει – γνώμη για όλους. Είναι με όλα και με όλους αυστηροί, πλην του εαυτού τους. Κρίνουν, κατακρίνουν, καταδικάζουν. Αποφασίζουν για τα πάντα, κρημνιζόμενοι στην γελοιοποίηση της αναρμοδιότητας τους.

"Η κρίσις είναι αναιδής αρπαγή του δικαιώματος του Θεού", τονίζουν οι πατέρες, και ο Αριστοτέλης υπογραμμίζει με την πολυμερή διάνοια του: «Όποιος γνωμοδοτεί για τους άλλους, νομοθετεί για τον εαυτό του».

Ποτέ από την πολυλογία δεν βγήκε κάτι καλό και ειδικά από την εγωκεντρική περιττολογία. Είναι απαύγασμα σοφίας η ρήση "πολλές φορές μετάνιωσα όταν μίλησα, καμία όταν σιώπησα".

Διάλεξα ως επίλογο έναν εκπληκτικό στίχο Γεωργίου Δροσίνη. Λίγες απλές κουβέντες, ένα υψηλής ποιότητος νόημα.

Πως να ‘σαι ακριβομίλητος,

το αηδόνι σε μαθαίνει

τον ένα μήνα κελαηδεί,

και έντεκα σωπαίνει.

 Νικόλαος Κανής

Εφμερίδα ΜΑΧΗΤΗΣ Αγρινίου