Κατάθλιψη : Συμπτώματα, πραγματικότητα και μύθοι

Γράφει ο Σταύρος Καρπουχτσής -Ψυχολόγος-Συστημικός Ψυχοθεραπευτής

Σε μια προσπάθεια να διαχωρίσουμε την κατάθλιψη από την δυσθυμία ή την μελαγχολία που είναι ευρέως διαδομένες σε πολλούς από τους συνανθρώπους μας, θα παρουσιαστούν ορισμένα βασικά χαρακτηριστικά της κατάστασης η οποία περιγράφεται από τους  επαγγελματίες της ψυχικής υγείας ως κλινική κατάθλιψη.

 Η κατάθλιψη ανήκει στις διαταραχές συναισθήματος των οποίων το κυριότερο στοιχείο είναι η έντονη θλίψη, και η αδυναμία να βιωθεί ευχαρίστηση.

Ειδικότερα η κατάθλιψη είναι μια από τις πιο συχνές ψυχολογικές παθήσεις από την οποία υποφέρουν άτομα όλων των ηλικιών.

Βασικά χαρακτηριστικά είναι η λύπη-θλίψη, η απώλεια του ενδιαφέροντος για αγαπημένες ασχολίες που προκαλούσαν ευχαρίστηση, διατάραξη των διατροφικών συνηθειών, διατάραξη του ύπνου, αισθήματα ενοχής και απαξίωσης του εαυτού, έλλειψη συγκέντρωσης και συχνά αυτοκτονικές σκέψεις.

 Οι μελέτες καταδεικνύουν τα μεγάλα ποσοστά των ανθρώπων που υποφέρουν από κατάθλιψη στην Ευρώπη αλλά και στις Ενωμένες Πολιτείες.

Η κατάθλιψη αποτελεί ένα σημαντικό πρόβλημα όχι μόνο για τα μεγάλα ποσοστά αλλά και επειδή είναι πιθανόν να επανεμφανιστεί και να ξανασυμβεί στους περισσότερους από τους ανθρώπους που υποφέρουν.

Σε αυτό το σημείο πριν περάσουμε στην αναλυτική συζήτηση των συμπτωμάτων της κατάθλιψης είναι σημαντικό να τονιστεί η διαφορά της κλινικής κατάθλιψης και των απλών συμπτωμάτων μελαγχολίας , θλίψης και δυσθυμίας, διότι κυριαρχεί η τάση να χρησιμοποιείται με μεγάλη ευκολία ο όρος κατάθλιψη, τις περισσότερες  φορές χωρίς να ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα. Απαιτείται επισταμένη προσοχή και διάκριση όταν μιλάμε για κατάθλιψη, καθώς και η διαχείριση της απαιτεί πολύ προσεκτικό και  διαφορετικό χειρισμό.

 Συναισθηματικά συμπτώματα

Είναι προφανές ότι βασικό συστατικό της κατάθλιψης είναι η οδύνη, η χαμηλή συναισθηματική διάθεση, ηέλλειψη ελπίδας και η διάχυτη θλίψη.  Συχνά τα άτομα αισθάνονται απομονωμένα, κενά συναισθήματος, απόρριψη χωρίς να δέχονται την αγάπη και την στοργή του περίγυρου. Βιώνουν ελάχιστη ευχαρίστηση από τις δραστηριότητες τους και χάνουν την αίσθηση του χιούμορ ενώ γελάνε ελάχιστα. Πολλές φορές οι άνθρωποι που υποφέρουν από κατάθλιψη περιγράφουν τον εαυτό του εγκλωβισμένο σε μια χοάνη από την οποία κανείς δεν μπορεί να τους βοηθήσει να ξεφύγουν. Ο αυτοκτονικός ιδεασμός ή η αυτοκτονία αποτελεί την «ύστατη-απεγνωσμένη» λύση για πολλούς, υπολογίζεται ότι ένα ποσοστό από έξι ως δεκαπέντε τοις εκατό των ανθρώπων με βαρεία κατάθλιψη κάνει απόπειρα αυτοκτονίας.

 Νοητικά συμπτώματα

Τα άτομα με κατάθλιψη έχουν μια τάση να παρακολουθούν τα πάντα από μια αρνητική σκοπιά. Έχουν αρνητική οπτική και αρνητικές πεποιθήσεις για τον εαυτό τους, για το μέλλον και τις προσδοκίες τους. Ειδικότερα, πιστεύουν ότι είναι ανεπαρκείς για οτιδήποτε, κατώτεροι και πολλές φορές κακοί άνθρωποι, είναι απαισιόδοξοι για το μέλλον, πιστεύουν ότι τα πράγματα δεν έχουνε περιθώρια βελτίωσης παρά μόνο θα χειροτερεύουν. Για τον λόγο αυτό δεν έχουν και το κίνητρο να ζητήσουν ή να αναζητήσουν βοήθεια ή τρόπο να επιλύσουν το πρόβλημα, κάτι τέτοιο θεωρείται άσκοπο και χωρίς νόημα καθώς πιστεύουν πως τα πράγματα μόνο προς το χειρότερο θα πάνε.

Σωματικά συμπτώματα

Ένα από τα χαρακτηριστικά της κατάθλιψης είναι η δυσκολία στην κίνηση. Οι άνθρωποι δυσκολεύονται να σηκωθούν από την θέση τους ενώ η ακινησία είναι η προτιμότερη πολλές φορές  κατάσταση. Στο ίδιο μήκος κύματος πολλές φορές οι άνθρωποι μιλάνε με μονότονο και αργό ρυθμό και αρκετές φορές δεν έχουν καν την δύναμη να τελειώσουν την πρόταση που ξεκίνησαν. Ένα μεγάλο ποσοστό ανθρώπων αντίθετα από τα παραπάνω δυσκολεύεται να καθίσει αρκετή ώρα, να προσηλωθεί σε συγκεκριμένες ασχολίες, ενώ προτιμά την συνεχή κίνηση και ορθοστασία καθώς είναι δύσκολο να μείνει σε ηρεμία.

Οι άνθρωποι που υποφέρουν από κατάθλιψη δυσκολεύονται πολύ με την διαδικασία του ύπνου, δυσκολεύονται να κοιμηθούν, ή ξυπνάνε πολύ νωρίς το πρωί ή πολλές φορές κοιμούνται πολλές ώρες και δυσκολεύονται να ξυπνήσουν. Με τον ένα η με τον άλλο τρόπο η διαδικασία του ύπνου διαταράσσεται. Ταυτόχρονα ένα από τα συμπτώματα της κατάθλιψης είναι τα διατροφικά προβλήματα-διατροφικές διαταραχές, υπερβολική κατανάλωση φαγητού ή αντίθετα μειωμένη ή ελάχιστη όρεξη για φαγητό. Τα άτομα κατά την διάρκεια αυτής της περιόδου ενδέχεται να αυξήσουν ή να μειώσουν δραματικά το σωματικό τους βάρος. Ταυτόχρονα, υπάρχει μείωση ή απώλεια της ερωτικής διάθεσης. Τα άτομα που υποφέρουν από κατάθλιψη χάνουν το σεξουαλικό τους ενδιαφέρον.

Παρά τα βήματα που έχουν γίνει στην θεραπεία και την αποκατάσταση των ατόμων που υποφέρουν από κατάθλιψη, ο δρόμος της θεραπείας παραμένει δύσκολος και πολλές φορές γεμάτος εμπόδια. Τααντικαταθλιπτικά φάρμακα είναι μια σωστή απάντηση στο πρόβλημα και αρκετές φορές η λήψη τους είναι επιτακτική. Όμως η φαρμακευτική αγωγή μόνη της δεν είναι αρκετή, οι ψυχοθεραπευτικές προσεγγίσεις αποτελούν αποτελεσματικές θεραπείες στο πρόβλημα της κατάθλιψης, ιδιαίτερα σε συνδυασμό με την λήψη φαρμακευτικής αγωγής. Η ψυχοθεραπεία πέρα από την θεραπευτική επίλυση του προβλήματος αποτελεί και δραστική πρόληψη για τη μη επαναληπτικότητα της κατάθλιψης συμβάλλοντας έτσι σε μια καλύτερη ποιότητα ζωής των ανθρώπων αλλά και του κοινωνικού τους περίγυρου.

Κλείνοντας, είναι σημαντικό να τονισθεί ότι λαμβάνοντας υπόψη τα διαρκώς αυξανόμενα ποσοστά της κατάθλιψης παγκοσμίως, η έγκαιρη διάγνωση και η κατάλληλη θεραπεία οφείλουν να αποτελούν βασική προτεραιότητα για όλους μας και ιδιαίτερα για τους επαγγελματίες της ψυχικής υγείας.