ΕΥΑΓΓΕΛΙΟ ΚΥΡΙΑΚΗΣ ΤΗΣ ΤΥΡΙΝΗΣ

Κείμενο Εὐαγγελίου (Ματθαίου στ´ 14-21)

Εἶπεν ὁ Κύριος· ἐάν ἀφῆτε τοῖς ἀνθρώποις τά παραπτώματα αὐτῶν, ἀφήσει καί ὑμῖν ὁ πατήρ ὑμῶν ὁ οὐράνιος· ἐάν δέ μή ἀφῆτε τοῖς ἀνθρώποις τά παραπτώματα αὐτῶν, οὐδέ ὁ πατήρ ὑμῶν ἀφήσει τά παραπτώματα ὑμῶν. 

Ὅταν δέ νηστεύητε, μή γίνεσθε ὥσπερ οἱ ὑποκριταί σκυθρωποί· ἀφανίζουσι γάρ τά πρόσωπα αὐτῶν ὅπως φανῶσι τοῖς ἀνθρώποις νηστεύοντες· ἀμήν λέγω ὑμῖν ὅτι ἀπέχουσι τόν μισθόν αὐτῶν. Σύ δέ νηστεύων ἄλειψαί σου τήν κεφαλήν καί τό πρόσωπόν σου νίψαι, ὅπως μή φανῇς τοῖς ἀνθρώποις νηστεύων, ἀλλά τῷ πατρί σου τῷ ἐν τῷ κρυπτῷ, καί ὁ πατήρ σου ὁ βλέπων ἐν τῷ κρυπτῷ ἀποδώσει σοι ἐν τῷ φανερῷ. Μή θησαυρίζετε ὑμῖν θησαυρούς ἐπί τῆς γῆς, ὅπου σής καί βρῶσις ἀφανίζει, καί ὅπου κλέπται διορύσσουσι καί κλέπτουσι· θησαυρίζετε δέ ὑμῖν θησαυρούς ἐν οὐρανῷ, ὅπου οὔτε σής οὔτε βρῶσις ἀφανίζει, καί ὅπου κλέπται οὐ διορύσσουσιν οὐδέ κλέπτουσιν· ὅπου γάρ ἐστιν ὁ θησαυρός ὑμῶν, ἐκεῖ ἔσται καί ἡ καρδία ὑμῶν.

Μετάφραση Εὐαγγελίου (Ματθαίου στ´ 14-21)

Εἶπεν ὁ Κύριος· «Ἐάν συγχωρέσετε εἰς τούς ἀνθρώπους ὅ,τι κακό ἔχουν κάνει, θά συγχωρήση καί σᾶς ὁ Πατέρας σας ὁ οὐράνιος. Ἐάν ὅμως δέν συγχωρῆτε τούς ἀνθρώπους, τότε οὔτε καί ὁ Πατέρας σας θά συγχωρήση τά παραπτώματά σας». «Ὅταν νηστεύετε, μή γίνεσθε σκυθρωποί ὅπως οἱ ὑποκριταί, οἱ ὁποῖοι παραμορφώνουν τά πρόσωπά τους, διά νά τούς ἰδοῦν οἱ ἄνθρωποι ὅτι νηστεύουν. Ἀλήθεια σᾶς λέγω, ὅτι ἔχουν λάβει τήν ἀνταμοιβήν τους. Σύ ὅμως ὅταν νηστεύης, ἄλειψε τό κεφάλι σου καί πλύνε τό πρόσωπόν σου, διά νά μή ἰδοῦν οἱ ἄνθρωποι ὅτι νηστεύεις ἀλλά μόνον ὁ Πατέρας σου, πού εἶναι ἐκεῖ παρών κρυφά, καί ὁ Πατέρας σου, πού βλέπει τί γίνεται εἰς τά κρυφά, θά σέ ἀνταμείψη εἰς τά φανερά».«Μή θησαυρίζετε διά τόν ἑαυτόν σας θησαυρούς εἰς τήν γῆν, ὅπου ὁ σκόρος καί ἡ σαπίλα τούς καταστρέφουν καί ὅπου οἱ κλέπται κάνουν διάρρηξιν καί τούς κλέβουν, ἀλλά θησαυρίζετε διά τόν ἑαυτόν σας θησαυρούς εἰς τόν οὐρανόν, ὅπου οὔτε σκόρος οὔτε σαπίλα τούς καταστρέφει καί ὅπου κλέπται δέν κάνουν διάρρηξιν καί κλέβουν. Διότι ὅπου εἶναι ὁ θησαυρός σας ἐκεῖ θά εἶναι καί ἡ καρδιά σας».

Πατερικές Ἑρμηνευτικές σκέψεις

ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ (ΜΙGΝΕ  Ρ. G. τ. 57, στ. 285-294)

Μή θησαυρίζετε γιά τόν ἑαυτό σας θησαυρούς πάνω στή γῆ». Ἀφοῦ ἔβγαλε ἀπό τήν ψυχή μας τό νόσημα τῆς κενοδοξίας, ἀρχίζει σέ κατάλληλη ὥρα καί τό λόγο γιά τήν ἀκτημοσύνη. Τίποτα δέν προετοιμάζει τόσο τόν ἄνθρωπο γιά τήν ἀγάπη τῶν χρημάτων ὅσο ἡ ἐπιθυμία τῆς δόξας. Γιά τή δόξα οἱ ἄνθρωποι ἐφευρίσκουν τά κοπάδια τῶν δούλων, τό σμῆνος τῶν εὐνούχων, τά χρυσοστόλιστα ἄλογα, τ᾿ ἀσημένια τραπέζια καί τά ἄλλα τά πιό γελοῖα. Δέν τά κάνουν αὐτά γιά νά ἱκανοποιήσουν μιά ἀνάγκη, οὔτε γιά ν᾿ ἀπολαύσουν κάποια ἡδονή, ἀλλά γιά νά κάνουν ἐπίδειξη στούς πολλούς.

Πιό πάνω (ὁ Κύριος στό εὐαγγέλιο) περιοριζόταν νά ὁρίση ὅτι πρέπει νά ἐλεοῦμε· ἐδῶ δείχνει καί πόσο πρέπει νά ἐλεοῦμε λέγοντας· Μή θησαυρίζετε. Ἐπειδή δέν ἦταν δυνατό νά παρουσιάση ἀπό τήν ἀρχή στήν πληρότητά του τό λόγο γιά τήν περιφρόνηση τῶν χρημάτων ἐξ αἰτίας τῆς τυραννικῆς κυριαρχίας τοῦ πάθους, ἀφοῦ τόν χώρισε σέ μέρη καί τόν ἐλευθέρωσε ἀπ᾿ αὐτήν, τόν σταλάζει μέσα στήν ψυχή τῶν ἀκροατῶν του, ὥστε νά γίνη εὔκολα παραδεκτός. Γι᾿ αὐτό ἔλεγε πρῶτα· Μακάριοι ὅσοι ἐλεοῦν· κι ἔπειτ᾿ ἀπ᾿ αὐτό· Νά ἔχης συμπάθεια γιά τόν ἀντίδικό σου. Κι ἀκόμα πιό ὕστερα· Ἄν θέλη κάποιος νά πᾶτε στό δικαστήριο καί νά σοῦ πάρη τό χιτῶνα, δώστου καί τό ἱμάτιο. Αὐτό εἶναι τό μεγαλύτερο ἀπ᾿ ὅλα. Ἐκεῖ εἶπε· Ἄν δῆς νά πλησιάζη δικαστικός ἀγῶνας, κάνε τοῦτο· ἀντί νά φιλονεικῆς γιά τήν κατοχή ἑνός πράγματος, καλύτερα ν᾿ ἀποφύγης τή φιλονεικία κι ἄς μήν τό κρατήσης. Ἀλλά ἐδῶ τώρα μέ τή φράση «Μή θησαυρίζετε γιά τόν ἑαυτό σας θησαυρούς πάνω στή γῆ», οὔτε ἀντίδικο παρουσιάζει οὔτε κατηγορούμενο, οὔτε κανένα ἄλλο μνημονεύει, παρά μᾶς συμβουλεύει αὐτή καθ᾿ ἑαυτή τήν περιφρόνηση τῶν χρημάτων, δείχνοντας ὅτι θέτει αὐτό τό νόμο ὄχι τόσο γι᾿ αὐτούς πού εὐεργετοῦνται, ὅσο γι᾿ αὐτόν πού εὐεργετεῖ. Ἔτσι, κι ἄν κανένας δέν ἀδικῆ, καί ἄν κανένας δέ μᾶς σύρη στό δικαστήριο, νά περιφρονοῦμε ὡστόσο τήν περιουσία μας, δίνοντάς την σ᾿ αὐτούς πού τή χρειάζονται. Κι ἐδῶ ὅμως δέ θέτει τό σύνολο τοῦ λόγου περί ἀκτημοσύνης, ἀλλά τμηματικά, μολονότι παρουσίασε στήν ἔρημο τούς σχετικούς ἀγῶνες μέ πολλή ὑπερβολή. Δέν τό θέτει ὅμως αὐτό, οὔτε τό φέρνει στό κέντρο· δέν ἦταν ἀκόμα καιρός νά τό φανερώση. Σκέψεις ἐξετάζει ὡς τώρα, καί στό λόγο γι᾿ αὐτά παίρνει τή θέση τοῦ συμβούλου πιό πολύ παρά τοῦ νομοθέτη. Γιατί ὅταν εἶπε· Μή θησαυρίζετε στή γῆ, πρόσθεσε· Ὅπου τό σαράκι καί τό σκουλήκι ἀφανίζουν κι ὅπου οἱ κλέφτες ἀνοίγουν τρύπες καί κλέβουν. Τώρα δείχνει τήν ὠφέλεια τοῦ οὐράνιου θησαυροῦ καί τή βλάβη τοῦ γήϊνου καί ἐξ αἰτίας τοῦ τόπου καί ἐξ αἰτίας αὐτῶν πού τόν κυνηγοῦν. Καί δέ σταματᾶ ὡς ἐδῶ, ἀλλά προσθέτει κι ἄλλη σκέψη καί πρῶτα τούς συμβουλεύει, χρησιμοποιώντας σάν ἐπιχείρημα αὐτό πού φοβοῦνται. Τί φοβᾶσαι, λέει; μήν ξοδευτοῦν τά χρήματά σου, ὅταν κάνης ἐλεημοσύνη; Δῶσε ἐλεημοσύνη καί τότε δέ θά ξοδευτοῦν. Καί τό σημαντικότερο, ὅτι ὄχι μόνο δέ θά ξοδευτοῦν, ἀλλά καί προσθήκη μεγαλύτερη θά λάβης, γιατί βέβαια προσθέτονται τά οὐράνια. Δέν τό λέει ὅμως αὐτό ἀπό τήν ἀρχή, τό προσθέτει ἔπειτα.

Τώρα φέρνει στό ἐπίκεντρο τοῦ λόγου ἐκεῖνο τό ὁποῖο μποροῦσε ν᾿ ἀποτελέση τή μεγαλύτερη προτροπή, ὅτι παραμένει ἀσύλητος ὁ θησαυρός τους, καί τούς ἑλκύει πρός τήν γνώμη του μέ δύο τρόπους. Γιατί δέν εἶπε ὅτι μόνο ἄν δώσης ἐλεημοσύνη διατηρεῖται ὁ θησαυρός, ἀλλά φοβέρισε καί τό ἀντίθετο, ὅτι ἄν δέν δώσης, χάνεται. Καί πρόσεξε τήν ἄπειρη σοφία. Δέν εἶπε ὅτι τά ἀφήνεις σέ ἄλλους, γιατί καί τοῦτο εὐχαριστεῖ τούς ἀνθρώπους, ἀλλά μέ ἄλλο τρόπο τούς φοβερίζει, δείχοντάς τους ὅτι οὔτε τοῦτο δέν τό ἐπιτυγχάνουν. Ἀκόμα κι ἄν δέν μᾶς ἀδικήσουν ἄνθρωποι, ὑπάρχουν αὐτοί πού θά ἀδικήσουν, τό σαράκι καί τό σκουλήκι. Γιατί κι ἄν φαίνωνται πώς εἶναι πολύ ἀδύναμοι αὐτοί οἱ ἀφανιστές (οἱ ἐχθροί τοῦ πλούτου), ὅμως πραγματικά εἶναι ἀκαταμάχητοι καί ἀσυγκράτητοι. Κι ὁτιδήποτε ἄν μηχανευτῆς, δέ θά μπορέσεις νά συγκρατήσης τήν καταστροφή πού προξενοῦν. Δηλαδή, λοιπόν, τό σαράκι τρώει τό χρυσάφι; Ἄν ὄχι τό σαράκι, οἱ κλέφτες. Κι ἔγιναν ὅλοι θύματα κλοπῆς; Ἄν ὄχι ὅλοι, οἱ περισσότεροι. Γι᾿ αὐτό φέρνει κι ἄλλη σκέψη, ὅπως εἶπα πιό πρίν· Ὅπου βρίσκεται ὁ θησαυρός τοῦ ἀνθρώπου, ἐκεῖ εἶναι καί ὅλη ἡ σκέψη του (ὅλο τό εἶναι του). Κι ἄν δέν πραγματοποιηθῆ κανένα ἀπ᾿ αὐτά, λέει, δέν εἶναι μικρή ζημία νά εἶσαι καρφωμένος στά γήϊνα, νά γίνης ἀπό ἐλεύθερος δοῦλος, νά ξεπέσης ἀπό τόν οὐρανό, νά μήν μπορῆς νά ἐννοήσης τίποτα ἀπό τά ὑψηλά, ἀλλά νά τά θεωρῆς ὅλα σάν χρήματα καί τόκους καί δανείσματα καί κέρδη κι ἀνελεύθερες συναλλαγές. Ποιά μεγαλύτερη ἀθλιότητα θά μποροῦσε νά ὑπάρξη; Ὁ ἄνθρωπος αὐτός, πού εἶναι χειρότερος ἀπό κάθε ἀχρεῖο δοῦλο, ἐπιφέρει στόν ἑαυτό του τή χειρότερη τυραννία. Κι ἔχει προδώσει τό βασικώτερο ἀπ᾿ ὅλα, τήν ἀνθρώπινη εὐγένεια καί ἐλευθερία. Ὅσα κι ἄν σοῦ λέη κανείς, ὅταν ὁ νοῦς σου εἶναι προσηλωμένος στά χρήματα, τίποτα δέ θά μπορέσεις ν᾿ ἀκούσης ἀπ᾿ ὅσα ἁρμόζουν σέ σένα. Ἀλλά σάν τό σκυλί πού εἶναι δεμένο σέ τάφο καί ἀλυχτᾶ σέ ὅλους ὅσους πλησιάζουν, ἔτσι καί ἐσύ δεμένος μέ τήν ἁλυσίδα τῆς χρηματικῆς τυραννίας, ἕνα ἔργο ἀσταμάτητο ἔχεις, νά ὑπερασπίζεσαι ἀπό ὅλους τό θησαυρό σου. Ὑπάρχει ἀθλιότητα μεγαλύτερη; Ἐπειδή αὐτό ὅμως ἦταν ἀνώτερο ἀπό τό διανοητικό ἐπίπεδο τῶν ἀκροατῶν του, κι οὔτε ἦταν εὔκολο νά δοῦν μέ μιά ματιά τή βλάβη, οὔτε τό κέρδος ἦταν φανερό, ἀλλά χρειαζόταν κάπως πιό ἀσκημένη σκέψη νά διακρίνουν καί τό ἕνα καί τό ἄλλο, γι᾿ αὐτό ἀναφέρει τοῦτο ὕστερ᾿ ἀπ᾿ αὐτά λέγοντας· Ὅπου εἶναι ὁ θησαυρός τοῦ ἀνθρώπου, ἐκεῖ βρίσκεται καί ἡ καρδιά του (κάθε σκέψη του). Καί τό ἀποσαφηνίζει αὐτό πάλι, ὁδηγῶντας τό λόγο ἀπό τά νοητά στά αἰσθητά.