Βήχας: Ένα δυνατό καμπανάκι του οργανισμού, που δεν πρέπει να αγνοήσεις

Ο βήχας αποτελεί ένα από τα συνηθέστερα συμπτώματα προβλημάτων ή παθήσεων που αφορούν το αναπνευστικό, αλλά δεν αποκλείεται να φανερώνει παθήσεις και σε άλλα συστήματα του οργανισμού. Πρόκειται για ένα προστατευτικό αντανακλαστικό του σώματος, ώστε να απομακρυνθεί ο ερεθιστικός παράγοντας που τον προκαλεί.

Διάβασε για ποιους λόγους μας πιάνει βήχας, πώς θα ξεχωρίσεις τα είδη του και πώς θα τον αντιμετωπίσεις.

Τι προκαλεί βήχα

• Παθήσεις του αναπνευστικού – κυρίως λοιμώξεις και αλλεργίες (βρογχικό άσθμα).
• Εισρόφηση ξένου σώματος.
• Ερεθιστικά ή τοξικά αέρια ( π.χ. καπνός τσιγάρου).
• Χρόνια βρογχίτιδα.
• Διάμεσες πνευμονοπάθειες (ετερογενής ομάδα νοσημάτων με κοινά χαρακτηριστικά, η οποία προσβάλλει τον διάμεσο ιστό που είναι κυρίως οι πνεύμονες και όχι οι βρόγχοι).
• Βρογχεκτασίες (βλάβη των βρόγχων κατά την οποία δημιουργούνται κύστεις μετά από λοιμώξεις. Αυτή μπορεί να υπάρχει εκ γενετής).
• Καρκίνος πνεύμονα.

Εκτός όμως από τις παθήσεις του αναπνευστικού, βήχα μπορούν να προκαλέσουν επίσης:

• Η ιγμορίτιδα. Ο ερεθισμός του ρινοφάρυγγα, με τον οποίο επικοινωνούν ιγμόρεια, φάρυγγας και αυτιά – μέσα από τις ευσταχιανές σάλπιγγες – μπορεί να προκαλέσει βήχα. Το πρόβλημα λύνεται με την κατάλληλη θεραπεία.
• Η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση. Καθώς στην παλινδρόμηση υπάρχει διαφυγή μέρους των περιεχομένων του στομάχου προς τον οισοφάγο, ενδέχεται μια πολύ μικρή ποσότητα να περάσει στην αναπνευστική οδό – στην τραχεία – και να προκληθεί βήχας.
• Κάποια φάρμακα που δίνονται για την υπέρταση. Σε αυτήν την περίπτωση ο βήχας μπορεί να σταματήσει, αν αντικατασταθούν τα συγκεκριμένα φάρμακα.
• Η καρδιακή ανεπάρκεια, γιατί προκαλεί πνευμονική συμφόρηση. Μιας και η συγκεκριμένη πάθηση δε θεραπεύεται, η αντιμετώπιση γίνεται με ρύθμισή της και με τη χορήγηση διουρητικών, ώστε να γίνει αποσυμφόρηση των πνευμονικών φλεβών και του αίματος που μαζεύεται στους πνεύμονες.
• Διάφορες ψυχολογικές καταστάσεις, όπως το στρες, όπου ο βήχας λειτουργεί σαν τικ. Ωστόσο ο βήχας πρέπει να διερευνάται, προκειμένου να αποκλειστεί κάποιο παθολογικό αίτιο.

Ο βήχας και οι μορφές με τις οποίες παρουσιάζεται

Ένας βήχας μπορεί να είναι ξηρός, παραγωγικός ή οξύς και ανάλογα με το είδος του αποκαλύπτει και την πάθηση που τον προκαλεί. Πώς θα τον ξεχωρίσεις:

Ο ξηρός βήχας παρουσιάζεται σε αλλεργίες ή βρογχικό άσθμα. Επίσης ξηρός βήχας μπορεί να παρουσιαστεί λόγω εισπνοής ερεθιστικών ή τοξικών αερίων ή μετά από ιώσεις.

Αν οφείλεται σε αλλεργία, αντιμετωπίζεται με αντιισταμινικά και αντιαλλεργικά φάρμακα, ενώ αν προέρχεται από βρογχικό άσθμα, με βρογχοδιασταλτικά.

Αν εμφανιστεί μετά από ιογενή λοίμωξη και διαρκέσει μόνο 2-3 μέρες, δεν πρέπει να σε ανησυχήσει. Αν όμως δεις να παρατείνεται, πρέπει να το διερευνήσεις. Ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται στην περίπτωση που ο ξηρός βήχας εμφανιστεί με παροξυσμική μορφή, είναι δηλαδή πολύ έντονος. Τότε πρέπει να αντιμετωπιστεί άμεσα, καθώς μπορεί να γίνει επικίνδυνος προκαλώντας κατάγματα πλευράς ή πνευμοθώρακα.

Ο παραγωγικός βήχας συνοδεύεται από πτύελα και συνήθως αποτελεί σύμπτωμα κοινών λοιμώξεων. Εμφανίζεται συχνότερα στους καπνιστές, οι οποίοι αναπτύσσουν χρόνια βρογχίτιδα (αυξημένη παραγωγή πτυέλων), που θεωρείται το πρώτο στάδιο της χρόνιας αποφρακτικής πνευμονοπάθειας. Ο παραγωγικός βήχας δεν είναι φυσιολογικός. Κάθε ανθρώπινος οργανισμός κάνει έναν αυτόματο καθαρισμό στο βρογχικό δέντρο, χωρίς να γίνεται αντιληπτός. Από τη στιγμή όμως που παρουσιάζεται αυξημένη παραγωγή πτυέλων σημαίνει ότι υπάρχει κάποιος βλαπτικός παράγοντας.

Στον παραγωγικό βήχα σημασία έχει κυρίως το χρώμα των πτυέλων. Τα πτύελα πρέπει να είναι άσπρα. Τα άσπρα πτύελα είναι καθαρά, χωρίς μικρόβια και μπορεί να τα παράγει ένας καπνιστής, όπως και κάποιος που πάσχει από χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια ή χρόνια βρογχίτιδα και έχει αυξημένη απόχρεμψη, ενώ δεν συνυπάρχει λοίμωξη. Όταν τα πτύελα χρωματίζονται (είναι π.χ. κίτρινα, κιτρινοπράσινα, πράσινα, καφέ), σημαίνει ότι υπάρχει κάποια λοίμωξη που πρέπει να αντιμετωπιστεί με την κατάλληλη αντιβίωση. Στα πτύελα μπορεί κάποιες φορές να εμφανιστεί και αίμα, αλλά αυτό δεν παραπέμπει πάντα σε σοβαρή ασθένεια, οπότε δεν υπάρχει λόγος πανικού. Αιμόφυρτα πτύελα ή ακόμα και αιμόπτυση μπορεί να προκαλέσει και μια χρόνια βρογχίτιδα ή μια λοίμωξη. Ωστόσο καλό είναι να το διερευνήσει κάποιος προκειμένου να αποκλείσει μια πιο σοβαρή πάθηση.

Aν ο βήχας αυτός οφείλεται στο κάπνισμα, αντιμετωπίζεται με τη διακοπή της βλαβερής συνήθειας, ενώ αν οφείλεται σε λοίμωξη, με την κατάλληλη αντιβίωση που θα δώσει ο γιατρός.

Ο οξύς βήχας είναι ξαφνικός και έντονος και προκαλείται κυρίως από την εισπνοή ερεθιστικού ή τοξικού αερίου αλλά και από κάποιον αλλεργιογόνο παράγοντα. Είναι η φυσιολογική αντίδραση του οργανισμού να παρασύρει με τη βίαιη εκπνοή έξω από το σώμα τον βηχογόνο παράγοντα. Ακόμα εμφανίζεται σε ανθρώπους με αλλεργία ή βρογχικό άσθμα που βρίσκεται σε ύφεση, όταν βρεθούν μπροστά σε έναν αλλεργιογόνο παράγοντα. Τότε πρέπει αμέσως να απομακρυνθούν από τον χώρο όπου υπάρχει το ερεθιστικό αέριο ή ο αλλεργιογόνος παράγοντας.

Οξύ βήχα μπορεί επίσης να προκαλέσει η εισρόφηση ενός ξένου σώματος. Αν συμβεί αυτό, χρειάζεται μεγάλη προσοχή ώστε να μην προκληθεί πνιγμός. Αν βρεθείς δίπλα σε κάποιον που βήχει ξαφνικά από εισρόφηση ξένου σώματος και κινδυνεύει να πνιγεί, θα πρέπει να εφαρμόσεις την τεχνική για τον πνιγμό: τον αγκαλιάζεις κάτω από το στήθος και σφίγγεις απότομα, ώστε να πεταχτεί έξω το σώμα που έχει εισροφηθεί (λαβή Χάιμλιχ).

Ο χρόνιος βήχας διαρκεί περισσότερο από 3 εβδομάδες και αποτελεί κυρίως σύμπτωμα της χρόνιας βρογχίτιδας σηματοδοτώντας την έναρξη βλάβης των πνευμόνων λόγω καπνίσματος. Όμως μπορεί να αποτελεί και σύμπτωμα καρκίνου, μιας παρατεταμένης λοίμωξης ή ακόμα να οφείλεται σε παθήσεις που άπτονται της ειδικότητας της ωτορινολαρυγγολογίας (ιγμορίτιδα, ωτίτιδα, ιογενής λοίμωξη που προκαλεί λαρυγγίτιδα), όπως επίσης σε νοσήματα της καρδιάς, του οισοφάγου ή του στομάχου (γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση κ.ά.). Οπωσδήποτε επιβάλλεται διερεύνηση, ώστε να εντοπιστεί η αιτία και να δοθεί από τον ειδικό η κατάλληλη θεραπεία.

Ο βήχας μετα-λοιμώδους αιτιολογίας μπορεί να εμφανιστεί ύστερα από κοινές λοιμώξεις σε ανθρώπους μη καπνιστές και χωρίς αλλεργικό ιστορικό ταλαιπωρώντας τους για 2 και 3 μήνες. Εδώ ο γιατρός θα δώσει την κατάλληλη λύση.

Όχι στα αντιβηχικά σιρόπια

Τα σιρόπια αυτά απαγορεύονται, ειδικά σε περιπτώσεις παραγωγικού βήχα. Σε μια ενεργή λοίμωξη είναι επιθυμητό να βγαίνουν τα πτύελα και δεν πρέπει να καταστέλλεται ο βήχας με ένα αντιβηχικό σιρόπι που βοηθά στην κατακράτησή τους. Αντίθετα, πρέπει να καθαρίσει ο οργανισμός και αυτό γίνεται με φαρμακευτική αγωγή, που περιλαμβάνει αντιβίωση ανάλογα της λοίμωξης που έχει παρουσιαστεί, βλεννολυτικά σιρόπια (ώστε να διασπαστούν τα πτύελα και να βγουν πιο εύκολα, γιατί πολλές φορές είναι πολύ κολλώδη) και κατανάλωση πολλών υγρών. Με αντιβηχικά σιρόπια αντιμετωπίζεται μόνο ο ξηρός – παροξυσμικός βήχας (π.χ. ο αλλεργικός βήχας).

* Προσοχή: Σε καμία περίπτωση ο βήχας δεν αποτελεί ένα φυσιολογικό σύμπτωμα, γι΄ αυτό και ο πάσχων πρέπει να απευθύνεται στον γιατρό, προκειμένου να εξετάσει την αιτία που τον προκαλεί και να λάβει την κατάλληλη θεραπεία. Golden Magazine