Έφηβος και ιδανικά

Η εφηβεία έχει μέσα της δύναμη δράσεως, δύναμη αντιδράσεως, δύναμη δημιουργίας, δύναμη ανατροπής. Είναι μέσα στη φύση της η δύναμη αυτή. Είναι αφύσικο ένας νέος να είναι άνευρος, να μην έχει τέτοιες δυνάμεις μέσα του.

Οι δυνάμεις αυτές χρειάζονται καθοδήγηση, διότι δεν υπάρχει η πείρα της ζωής για να προστατέψει τον έφηβο από τις κακοτοπιές της χρήσης των πολλών του δυνάμεων. Οι δυνάμεις του, για να χρησιμοποιηθούν σωστά, χρειάζεται να έχουν όραμα και στόχο. Γι’ αυτό λέμε ότι οι έφηβοι χρειάζεται να έχουν ιδανικά.

*

Τα ιδανικά είναι στόχοι που βρίσκονται πέρα και πιο πάνω από τον έφηβο. Είναι στόχοι τους οποίους δεν τους έχει επιτύχει ακόμη, αλλά αγωνίζεται με όλες τις δυνάμεις του, και μέσα από τα λάθη του πολλές φορές, για να τους επιτύχει.

Τα ιδανικά έχουν ένα ευγενές περιεχόμενο. Σ’ αυτές τις επιδιώξεις του ο έφηβος βλέπει τα πράγματα και τα θέματα της ζωής με πνευματικό τρόπο, με αλτρουισμό, με διάθεση προσφοράς στο συνάνθρωπο. Πολλές φορές είναι έτοιμος να ξεπεράσει και τον εαυτό του για χάρη τους και να γίνει θυσία γι’ αυτά.

Τα ιδανικά είναι μοχλός που κινητοποιεί όλο τον άνθρωπο. Έτσι μέσα από την προσπάθεια επίτευξης των ιδανικών ο έφηβος στοχεύει, εν γνώσει ή εν αγνοία του, στην ανάπτυξη και στην ανάδειξη των δυνατοτήτων του.

*

Όλα τα ιδανικά του ο έφηβος τα παίρνει από το στενό ή από το ευρύ του περιβάλλον, από την οικογένεια, από το σχολείο, από την Εκκλησία, από την παρέα, από βιβλία ή περιοδικά που θα διαβάσει κ.τ.ό.

Παίρνει βεβαίως τα ιδανικά που του δίνονται μέσα από τη διαδικασία της  συμβουλής και της διδασκαλίας. Όμως προχωράει και ακόμη πιο πέρα. Παίρνει ιδανικά και στόχους από τη συμπεριφορά των μεγαλυτέρων, από τους στόχους τους, από τις επιδιώξεις τους, από τις μεθόδους τους, από θετικές ή αρνητικές στάσεις τους σε διάφορα θέματα. Πολλές φορές μάλιστα παίρνει και άσχημα στοιχεία από το περιβάλλον του σαν στόχους, επιδιώξεις και ιδανικά. Γι’ αυτό λέγεται, πολύ προσφυώς, ότι οι νέοι «ρουφάνε σαν σφουγγάρι αυτό το οποίο είμαστε και όχι αυτό το οποίο θέλουμε να δείξουμε».

*

Στη διαμόρφωση του κώδικα αξιών, ο οποίος συνδέεται άμεσα με τα ιδανικά του εφήβου παίζουν πάρα πολύ σημαντικό ρόλο τα πρόσωπα κύρους τα οποία βρίσκονται γύρω από τον έφηβο. Αυτά αντλούν το κύρος τους είτε από τη θέση την οποία κατέχουν, είτε από την ακτινοβολία της προσωπικότητάς τους, και πάντως από το πόσο αυτά είναι πρόσωπα αποδοχής από τον ίδιο τον έφηβο. Όσο πιο σημαντικό είναι ένα πρόσωπο για τον έφηβο, τόσο περισσότερα στοιχεία ιδανικών θα πάρει από αυτό ο έφηβος.

*

Αυτό σημαίνει ότι ο έφηβος θα πάρει οπωσδήποτε και αρνητικά στοιχεία από εμάς τους μεγαλύτερους. Και, όπως είναι παγκοίνως αποδεκτό, δεν είναι δυνατόν να μην έχουμε και αρνητικά στοιχεία. Βεβαίως συζητάμε για πρόσωπα κύρους τα οποία αγωνίζονται να αποβάλλουν κάποια αρνητικά στοιχεία που έχουν, τα οποία όμως δεν είναι δυνατόν να μείνουν απαρατήρητα από το μάτι του εφήβου. Σ’ αυτή την περίπτωση προσφέρει τεράστια υπηρεσία στον έφηβο η αναγνώριση των λαθών μας και η επίμονη προσπάθειά μας να αποβάλλουμε τα αρνητικά αυτά στοιχεία.

*

Η Εκκλησία δίνει όραμα και ιδανικά στη ζωή του εφήβου. Του δίνει οξυγόνο πνευματικό, του δίνει πρότυπα για μίμηση. Του δίνει φίλους, συναγωνιστές και συνοδοιπόρους στην επίτευξη των ιδανικών. Είναι μεγάλη ευλογία για τον έφηβο να ζει σε ένα περιβάλλον, το οποίο έχει μια υγιή θρησκευτικότητα. Μια πραγματική σχέση με  τον εκκλησιαστικό χώρο, μακριά από θεατρινισμούς, υποκρισία, και αρρωστημένες εκδηλώσεις θρησκευτικής ζωής. Αλλά κι αν το περιβάλλον του εφήβου δεν έχει σχέση με την Εκκλησία, ο Θεός θα βρει ή θα δημιουργήσει ευκαιρίες τέτοιας προσεγγίσεως του εφήβου μέσα από την παρέα, το σχολείο, το κατηχητικό, τη φιλία κ.ά.

*

Δυστυχώς τα ιδανικά της σημερινής εποχής περιστρέφονται γύρω από άξονες που δεν έχουν σχέση με την πνευματική ζωή. Στρέφονται γύρω από την καλοπέραση, την άνεση, το χρήμα, τις αισθησιακές απολαύσεις κ.τ.ό.

*

Υπάρχει και ένα άλλο θλιβερό φαινόμενο. Οι σημερινοί έφηβοι που βρίσκονται στο στάδιο δημιουργίας, αναζητήσεως ή και αντιγραφής ιδανικών, βλέπουν γύρω τους να έχει γεμίσει ο κόσμος με σκάνδαλα, μίζες, κομπίνες, σαρκολατρεία. Βλέπουν οικογένειες (ίσως και τις δικές τους) να διαλύονται. Παλιούς και καταξιωμένους θεσμούς να απαξιώνονται και να χλευάζονται. Π.χ. οι θεσμοί και οι έννοιες Εκκλησία, οικογένεια, στρατός, αστυνομία, κράτος, παιδεία, μοναχισμός, δάσκαλος, φιλία, συζυγική πίστη κ.τ.ό., είναι σαν να βρίσκονται στα γρανάζια ενός μηχανισμού καταστροφής.  Οι έφηβοι σχηματίζουν την εντύπωση ότι σήμερα δεν σέβεται κανείς τίποτε, ούτε Θεό, ούτε νόμους, ούτε κράτος, ούτε θεσμούς. Βλέπουν ότι δεν υπάρχει γύρω τους κανένας τίμιος άνθρωπος. Βλέπουν ότι δεν μπορούν να ακουμπήσουν πουθενά.

*

Κι ακόμη χειρότερο είναι ότι βλέπουν γύρω τους πάρα πολλούς, οι οποίοι αντί να χτίζουν ιδανικά, να τα γκρεμίζουν. Αντί να εργάζονται για την αναδόμηση της κοινωνίας, να κατεργάζονται την αποδόμησή της. Έχουν αρκετή ευφυΐα, γνώση και διαίσθηση οι έφηβοι, για να καταλάβουν την απάτη των πολιτικών αρχόντων, την υποκρισία των θρησκευτικών ηγετών και το ξεχαρβάλωμα που δημιουργεί ο σύγχρονος τρόπος ψυχαγωγίας. Βλέπουν τη καταστροφή που κάνουν τα ΜΜΕ. Βλέπουν την διάλυση της οικογένειας που ύπουλα απεργάζεται η τηλεόραση. Βλέπουν τη ζημιά που κάνει το διαδίκτυο και τα μέσα κοινωνικής διαδικτύωσης. Βλέπουν ‘που το πάνε’ το τούρκικα σήριαλ στην τηλεόραση κ.λ.π. Κι αν συμμετέχουν σ’ αυτά το νιώθουν ότι εξυπηρετούν τα συμφέροντα όσων πασχίζουν για το ξεχαρβάλωμα της Ελληνικής κοινωνίας, και γι’ αυτό δεν τους έχουν σε καμμία εκτίμηση. Αλλά δυστυχώς παρασύρονται και «ποτίζουν ξένα περιβόλια», όπως λέει ο λαός.

*

Αυτά έχουν σαν συνέπεια μια μελαγχολική και απαισιόδοξη στάση των εφήβων απέναντι στο μέλλον το δικός τους, αλλά και της κοινωνίας μας.

Αποδιοργανώνεται ο έφηβος κοιτάζοντας γύρω του. Ακόμα και για τα ιδανικά που έχουν σχέση με το δικό του μέλλον, με το αυριανό του επάγγελμα, βλέπει το κράτος να του τσαλαπατάει με αναισθησία όλα τα όνειρά του. Δεν βλέπει γνήσιους ηγέτες για να τους ακολουθήσει. Δεν είναι εύκολο να διακρίνει συναγωνιστές στα ιδανικά του για να προχωρήσει μαζί τους. Και επειδή δεν του είναι εύκολο να κάνει τον ήρωα μόνος του, καταλήγει στη μελαγχολία και στην κατάθλιψη. Αυτό θα το δείτε πολύ εύκολα αν κοιτάξτε με ερευνητικό μάτι τα πρόσωπα των εφήβων σήμερα.

*

Μετά από μια τέτοια κατάσταση που βιώνει ο νέος σήμερα, μήπως ο θυμός του εναντίον πάντων είναι δικαιολογημένος; Μήπως η καταστροφική του μανία στις καταλήψεις ή στις διαδηλώσεις είναι παθογένεια που τη δημιούργησε η συμπεριφορά των μεγάλων απέναντί του; Σίγουρα δεν μπορούμε να πούμε ΟΧΙ, αν θέλουμε να είμαστε ειλικρινείς. Ναι! Ακόμα και όταν στις καταστροφικές του δράσεις ο έφηβος είναι υποκινούμενος από καμουφλαρισμένα κέντρα υπονομεύσεως της κοινωνίας. Διότι και τότε εκτονώνει το συσσωρευμένο του θυμό, χωρίς να καταλαβαίνει ότι εξυπηρετεί συμφέροντα που δεν είναι δικά του.

*

Η μοναδική λύση είναι η εξής: Όλοι όσοι έχουμε μια θέση κύρους μέσα στην ψυχή τους, να δώσουμε ιδανικά και όραμα στους νέους. Να τους εμπνεύσουμε ευγενέστερα πράγματα και αντιλήψεις, χρησιμοποιώντας τη συμβουλή, το καλό παράδειγμα, την τίμια συμπεριφορά, τη συγγνώμη για τα λάθη μας.