Η "προσβολή" του παιδιού μας

Είναι γνωστό ότι το παιδί μας θα κάνει λάθη. Δεν είναι δυνατόν να μην κάνει λάθη. Σ’ αυτό το λάθος του παιδιού σκοντάφτει ο εκπαιδευτικός και ο γονιός. Πέφτει στην παγίδα να χρησιμοποιεί την προσβολή, να μιλάει με προσβλητικά λόγια για το παιδί.

• Ο προσβλητικός λόγος είναι δείγμα ότι δεν σεβόμαστε την προσωπικότητα του παιδιού. Δεν το υπολογίζουμε σαν πρόσωπο. Και μην μας κακοφαίνεται η έκφραση αυτή, διότι σε μεγάλο ποσοστό είναι μια πραγματικότητα. Το  παιδί όμως, όπως και κάθε άνθρωπος, είναι μια μοναδική προσωπικότητα. Και γι’ αυτή ο Χριστός ήρθε στη γη και έχυσε το αίμα Του, με σκοπό τη σωτηρία του παιδιού, όπως και του κάθε ανθρώπου. Δεν μπορούμε λοιπόν να μην το σεβόμαστε.
• Είναι επίσης δείγμα ότι ο υπεύθυνος γονιός ή εκπαιδευτικός έχει θιγεί· ότι ο εγωισμός του πόνεσε πολύ από τη συμπεριφορά του παιδιού, και τα προσβλητικά λόγια δείχνουν το μέγεθος του δικού του πόνου. Άρα ουσιαστικά τα λόγια αυτά δεν οικοδομούν το παιδί.
• Δεν πρέπει να αρνηθούμε ότι πολλές φορές είναι δείγμα ότι γονιός ή ο δάσκαλος, θέλει κι αυτός να θίξει το παιδί, είτε στα μάτια των συμμαθητών του, είτε των αδελφών του, είτε των παρισταμένων γενικά είτε ακόμη και στο ίδιο το «εγώ»του παιδιού.
• Είναι ανησυχητικό ότι σε αρκετές περιπτώσεις αυτός που προσβάλλει το παιδί δεν βασανίζεται και πολύ για το πώς θα νιώσει το παιδί ή το πόσο θα πονέσει από τον προσβλητικό ή καυστικό λόγο του. Ίσως μάλιστα θέλει να το πονέσει πολύ.

Δυστυχώς πολλές φορές τα λόγια αυτά χρησιμοποιούνται με την πρόφαση ή την δικαιολογία της αγάπης, της φροντίδας, του ενδιαφέροντος, της αγωνίας για το παιδί. αυτό όμως δεν δικαιολογεί τη δική μας απροσεξία ή αδυναμία. Το καλό δενείναι καλό εάν δεν γίνεται με καλό τρόπο.

*

Προσβλητικά λόγια είναι οι εκφράσεις είσαι βλάκας, χαζός,  επιπόλαιος, ανόητος, χοντρός, κοντός, βλαμμένος, μαλ…., ηλίθιος κ.τ.ό.

Επίσης οι απορριπτικές εκφράσεις για το παιδί που το στιγματίζουν ολοκληρωτικά. Π.χ. Εσύ έρχεσαι πάντα αδιάβαστος, σε πρόσεξα ότι συνέχεια καυγαδίζεις, έχω παρατηρήσει ότι εσύ είσαι πάντοτε ο φταίχτης, δεν είσαι όμορφος ή είσαι ασχημομούρης, δεν ξέρεις να ντύνεσαι όμορφα κ.ά.

Προσβολή για την προσωπικότητα του παιδιού είναι η χειροδικία (το ξύλο), η λεκτική βία και οποιαδήποτε κακομεταχείριση του παιδιού είτε κατ’ ιδίαν είτε πολύ περισσότερο μπροστά σε συμμαθητές του. Αυτό βεβαίως είναι ακόμα χειρότερο για το παιδί που βρίσκεται στην εφηβεία.

*

Η προσβλητική συμπεριφορά προς το παιδί έχει πάντα άσχημες επιδράσεις. Χρειάζεται προσοχή και στο σχολείο και στο σπίτι, διότι δεν γνωρίζουμε πάντα τι ακριβώς έγινε ή γίνεται στο σπίτι ή το σχολείο αντίστοιχα, το οποίο επηρεάζει τη συμπεριφορά του παιδιού.  Ειδικά αν το παιδί είναι ευαίσθητο ή εύθικτο, τότε τα πράγματα μπορεί να οδηγηθούν σε ακραίες καταστάσεις. Μπορεί να δημιουργηθεί:

• Άρνηση και προκατάληψη προς τον γονέα ή το δάσκαλο.
• Αντιδραστική συμπεριφορά του παιδιού προς αυτούς και προς κάθε μεγαλύτερο.
• Παραίτηση του παιδιού από κάθε παραπέρα προσπάθεια για βελτίωση στη συμπεριφορά ή στα μαθήματα.
• Καταθλιπτική συμπεριφορά του παιδιού που μπορεί να έχει ένα ευρύ φάσμα παραβατικής συμπεριφοράς (φασαρία, γκρίνια, καυγάδες κ.ά.), μέχρι κλείσιμο στον εαυτό του ακόμα μέχρι και τάσεις αυτοκτονίας.

*

Ο σωστός γονέας ή εκπαιδευτικός:

• Αποφεύγει να χαρακτηρίζει με προσβλητικά επίθετα, όπως αυτά που αναφέρθηκαν παραπάνω ή άλλα, το παιδί.
• Αν χρειαστεί να εκφέρει κάποιο χαρακτηρισμό είναι καλύτερο να χαρακτηρίσει τη συγκεκριμένη πράξη και όχι το πρόσωπο. Π.χ. νομίζω ότι η ενέργειά σου αυτή ήταν μάλλον επιπόλαιη ή δεν το πρόσεξες σήμερα ότι μπλούζα δεν ταιριάζει με το παντελόνι σου, κ.τ.ό.
• Γενικά αποφεύγει να εκθέτει το παιδί μπροστά σε άλλους και αυτό το έχει γνωστοποιήσει και στο παιδί, ώστε το παιδί να γνωρίζει ότι από αγάπη ο γονιός ή ο δάσκαλος δεν το εκθέτει μπροστά στα μάτια των άλλων.
• Γνωρίζει ότι η τιμωρία δεν είναι μοχλός αγωγής και όταν την χρησιμοποιεί το κάνει με πολλή φειδώ. Στόχος του είναι να διαμορφώνει την προσωπικότητα του παιδιού με την πειθώ. Και όταν χρησιμοποιεί την τιμωρία λαβαίνει υπόψη του πολλούς παράγοντες για να μην δημιουργήσει μεγαλύτερα προβλήματα.
• Δεν βιάζεται να χρησιμοποιήσει τιμωρία, δεν βιάζεται να χρησιμοποιήσει προσβλητικό λόγο ή ενέργειες. Φροντίζει πρώτα να ενημερωθεί σωστά για την παράβαση του παιδιού του, για το τι έγινε και μετά ενεργεί με διάκριση για την αντιμετώπιση του προβλήματος.
• Δεν είναι αλάνθαστος στις εκφράσεις και στις ενέργειές του. Θα χρησιμοποιήσει κάποτε βαριές εκφράσεις, αγωνίζεται όμως τα λάθη αυτά να είναι η εξαίρεση και όχι ο κανόνας. Όμως ακόμα και όταν φτάσει σε ένα τέτοιο άκρο αυτό θα βοηθήσει το παιδί να καταλάβει ότι «ο γονιός έφτασε στα όριά του» ή  ότι το σφάλμα του ήταν πάρα πολύ μεγάλο.
• Γνωρίζει ότι για να μπορέσει το παιδί να χαλιναγωγείται και να παιδαγωγείται ήπια, χρειάζεται οι γονείς και οι δάσκαλοι να αφιερώσουν στο έργο αυτό πολύ χρόνο και μάλιστα από τη μικρή ηλικία του παιδιού, ώστε μεγαλώνοντας ο τρόπος της αγωγής του να το έχει βοηθήσει να είναι ευάγωγο. Αν το παιδί δεν έχει συνηθίσει από μικρό σε ένα πνεύμα υπακοής και μαθητείας, τότε σε μεγαλύτερη ηλικία οι καυγάδες και οι αντεγκλήσεις με τα πρόσωπα που έχουν την ευθύνη του δεν θα έχουν τελειωμό.

*

Θα ήταν λάθος να δημιουργηθεί η εντύπωση ότι, εμείς που γράφουμε τα άρθρα αυτά για την αγωγή των παιδιών, είμαστε οι τέλειοι γονείς ή οι τέλειοι εκπαιδευτικοί. Κάθε άλλο μάλιστα, κάνουμε κι εμείς πολλά λάθη και στο παρελθόν πιστεύουμε ότι κάναμε περισσότερα. Όσα όμως γράφουμε είναι καταστάλαγμα κάποιας πείρας μέσα στα χρόνια που πέρασαν, κάποιων συζητήσεων με γονείς και εκπαιδευτικούς και βέβαια συζητήσεων με παιδιά στο σπίτι, αλλά και στο σχολείο. Αναγνωρίζουμε επίσης ότι όλοι μας χρειαζόμαστε ανανέωση και ανατροφοδότηση πάνω στα θέματα αυτά κάθε μέρα και περισσότερο.

Και βέβαια πάνω από όλα χρειάζεται να έχουμε συγκεντρωμένη την προσοχή μας για να κάνουμε καλύτερα το έργο μας και προς το Θεό θερμή την προσευχή μας για να μην προσβάλλουμε καμία παιδική ή νεανική ψυχή.