Η άρνηση του εφήβου για το σχολείο

Οι απαιτήσεις του σχολείου σήμερα από τα παιδιά και τους εφήβους είναι πολύ μεγαλύτερες συγκριτικά με προηγούμενες γενιές. Στην ανταγωνιστική κοινωνία μας το τίμημα της αποτυχίας είναι βαρύ. Αντίθετα η καλή σχολική επίδοση του μαθητή στο σχολείο είναι άμεσα συνδεδεμένη με την επαγγελματική επιτυχία στην ενήλικη ζωή και κατ’ επέκταση με την κοινωνική του καταξίωση.

 Συναισθηματικές διαταραχές και άρνηση για σχολική επίδοση

Η κακή απόδοση στο σχολείο είναι συνηθισμένη έκφραση της επανάστασης του εφήβου. Αρκετοί είναι οι νέοι που πιστεύουν πως η ζωή θα ήταν τέλεια αν δεν υπήρχε το σχολείο. Στη διάρκεια του μαθήματος είναι αφηρημένοι ή προσπαθούν να αποσπάσουν την προσοχή των καθηγητών, διακόπτοντας έτσι το μάθημα και ενοχλώντας άλλους πιο ευσυνείδητους μαθητές. Σπάνια παραδίδουν εργασίες, δε γράφουν καλά ή απουσιάζουν από τα διαγωνίσματα, δεν ενδιαφέρονται για καλούς βαθμούς και γενικά φαίνεται να μη νοιάζονται για τη μάθηση και να αδιαφορούν για το μέλλον τους. Ορισμένοι μαθητές που έχουν τέτοια συμπεριφορά απέναντι στο σχολείο συχνά κρύβουν ένα αίσθημα αποτυχίας. Οι αντιδράσεις τους θυμίζουν κατάθλιψη ή χαμηλή αυτοεκτίμηση που τους στερεί τα κίνητρα. Δεν έχουν πολλές απαιτήσεις από τον εαυτό τους και γι” αυτό δεν καταβάλλουν καμία προσπάθεια για να έχουν καλύτερη απόδοση στο σχολείο – παρόλο που η επιτυχία τους στο σχολείο θα ενίσχυε την αυτοπεποίθησή τους, αυτοί θεωρούν ότι δεν τους αξίζει και γι” αυτό δεν προσπαθούν να την κατακτήσουν.

Πολλές φορές το οικογενειακό περιβάλλον ή και οι ίδιοι οι εκπαιδευτικοί ασκώντας κριτική και ξεστομίζοντας χαρακτηρισμούς, όπως «είσαι χαζός, τεμπέλης, κλπ», δίνουν έμφαση στις χαμηλές επιδόσεις και τον αποθαρρύνουν. Αυτή η αντιμετώπιση του καταστρέφει την αυτοπεποίθηση και δεν του δίνει κίνητρο για μεγαλύτερη προσπάθεια.

Οι καλοί μαθητές συνήθως έχουν καλή υγεία, η νοημοσύνη τους είναι μέση ή άνω του μέσου όρου και έχουν ιδιαίτερα ανεπτυγμένες κοινωνικές δεξιότητες. Έχουν καλή αυτοεικόνα, αυτοπεποίθηση και σωστή αντίληψη για την ποιότητα των σχέσεων με τους άλλους.

Παράγοντες που επηρεάζουν την επίδοση στο σχολείο

Η εφηβεία ως εξελικτικό στάδιο:

Αυτή την περίοδο οι νέοι διεκδικούν την ανεξαρτησία τους, ανακαλύπτουν την ταυτότητά τους, ορίζουν τη θέση τους στην κοινωνία, έρχονται αντιμέτωποι με τη σεξουαλικότητά τους, αρχίζουν να βάζουν στόχους και να παίρνουν σημαντικές αποφάσεις, όπως ο επαγγελματικός προσανατολισμός τους – κι όλα αυτά είναι πηγές άγχους

Οικογενειακές υποθέσεις:

Διαταραγμένες διαπροσωπικές σχέσεις, διαζύγιο (έρευνες έχουν δείξει ότι το διαζύγιο επηρεάζει αρνητικά την επίδοση, ειδικότερα στα παιδιά της μέσης κοινωνικής τάξης), αλλαγές στη δουλειά των γονιών που επιβάλλουν μετακινήσεις στην οικογένεια. κά

Το μέγεθος της οικογένειας και η σειρά γέννησης του παιδιού: Στις πολύτεκνες οικογένειες συχνά υπάρχει μία τάση για μεγαλύτερα προβλήματα. – Επίσης έχει παρατηρηθεί ότι τα περισσότερα πρωτότοκα παιδιά έχουν μία τάση για καλύτερη επίδοση.

• Η κακή οικονομική κατάσταση της οικογένειας
• Το κοινωνικό και μορφωτικό επίπεδο των γονιών
• Η ποιότητα της σχέσης που έχει ο έφηβος με την οικογένειά του:
• Το ενδιαφέρον, η ενθάρρυνση και οι επιθυμίες των γονέων που θα πρέπει να έχουν ρεαλιστικούς στόχους και να σέβονται τις επιλογές του παιδιού τους σε σχέση με την επιλογή του επαγγέλματος έχουν αποδειχτεί κίνητρα για την επίδοση του παιδιού τους στο σχολείο.
• Οι αυξανόμενες απαιτήσεις που ασκεί το εκπαιδευτικό σύστημα και ο όλο και μεγαλύτερος ανταγωνισμός για την εισαγωγή στα πανεπιστήμια:

Ορισμένοι έφηβοι θεωρούν ότι το σχολείο είναι απαιτητικό και ο ανταγωνισμός μεγάλος που δεν υπάρχει λόγος ούτε να προσπαθήσουν με αποτέλεσμα να μην ενδιαφέρονται για τις απαιτήσεις του ή ακόμη και να θέλουν να το παρατήσουν.

Οι μαθησιακές δυσκολίες:

Σε πολλούς μαθητές δεν έγινε έγκαιρη διάγνωση με αποτέλεσμα τα παιδιά να αντιμετωπίζουν μεγάλες δυσκολίες και να μην μπορούν να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις του σχολείου.

Η καλή σχολική επίδοση δημιουργεί τα προσόντα που μπορεί να οδηγήσουν αργότερα στην επαγγελματική επιτυχία. Αν όμως το παιδί σας δυσκολεύεται και ιδιαίτερα αν σταματήσει το σχολείο μπορεί να συναντήσει πολλές πόρτες κλειστές στο μέλλον.

Ο έφηβος θέλει να σταματήσει το σχολείο

Πολλές μπορεί να είναι οι δικαιολογίες που θα προβάλλει ο έφηβος στην απόφασή του να σταματήσει το σχολείο. Μπορεί να μην αποδίδει, να έχει κακή σχέση με τους καθηγητές, να βαριέται, να μην ενδιαφέρεται για τη γνώση, να θέλει να εργαστεί για να αυτονομηθεί οικονομικά, κά. Για ορισμένους νέους το σχολείο είναι μία ρουτίνα που τους έχει παγιδέψει και αφήνοντάς το πιστεύουν ότι θα βρουν μία αποδοτική δουλειά που θα τους ικανοποιεί και θα τα καταφέρουν καλύτερα, ωστόσο μία τέτοια απόφαση στην πορεία φαίνεται να τους αποδυναμώνει ακόμη περισσότερο την αυτοπεποίθηση.

Σε μία τέτοια ανακοίνωση του παιδιού οι περισσότεροι γονείς φαίνεται να τρομοκρατούνται και δεν ξέρουν πώς να το αντιμετωπίσουν. Νιώθουν σαν να γκρεμίστηκαν τα δικά τους όνειρα και πολλές ευκαιρίες να χάνονται για το παιδί τους.

Οι συμβουλές μας για τη στάση των γονιών

Σε μία τέτοια περίπτωση καλό θα είναι να μιλήσετε με το παιδί σας για τις οικονομικές και κοινωνικές απαιτήσεις της ζωής. Ακόμα και αν ο έφηβος προβάλλει αντίσταση στις προτάσεις σας κάντε τον να σκεφτεί το μέλλον όχι μόνο βραχυπρόθεσμα αλλά βάζοντας και μακροπρόθεσμους στόχους.

• Υπενθυμίστε του ότι το σχολείο είναι υποχρεωτικό , προς το παρόν «η δουλειά» του είναι αυτή και καλό θα είναι να την αντιμετωπίσει με σοβαρότητα ώστε να αξιοποιήσει αργότερα τις ευκαιρίες που θα του δοθούν.
• Ζητήστε του να συζητήσετε τις προτάσεις του, τι λύσεις προτείνει, και ακούστε προσεκτικά και όχι επικριτικά τις απόψεις του.
• Συζητήστε μαζί του για την επαγγελματική του κατάρτιση και για τις όποιες επαγγελματικές επιλογές έχει στο μυαλό του. Αν χρειάζεται βοήθεια επισκεφτείτε έναν ειδικό που θα τον βοηθήσει στον επαγγελματικό προσανατολισμό.
• Ωθήστε το παιδί να μιλήσει με άλλα παιδιά που έχουν αφήσει το σχολείο, ώστε να δει και τις συνέπειες που μπορεί να έχει μία τέτοια απόφαση
• Αντιμετωπίστε με ευαισθησία το παιδί εάν υπάρχουν μαθησιακές δυσκολίες.
• Συζητήστε το θέμα διεξοδικά με το παιδί σας αφήνοντάς του το περιθώριο να πάρει τις αποφάσεις του.
• Ζητήστε τη βοήθεια κάποιου ψυχολόγου εάν κρίνετε ότι το παιδί χρειάζεται ψυχολογική υποστήριξη. Πολλές φορές μία λανθάνουσα κατάθλιψη οδηγεί το παιδί σ” αυτή την απόφαση, σε μία τέτοια περίπτωση ο ψυχολόγος θα τον βοηθήσει να καταπολεμήσει την αυτοκαταστροφική του τάση και να γίνει παραγωγικός.

Όταν είναι έτοιμος είναι πολύ πιθανό να επιστρέψει στο σχολείο ή να ακολουθήσει άλλες εναλλακτικές δυνατότητες εκπαίδευσης. Προσπαθήστε να μην είστε υπερβολικοί στις αντιδράσεις σας. Αν πιέσετε υπερβολικά τον έφηβο στην προσπάθειά σας να του δώσετε κίνητρα μπορεί να πετύχετε ακριβώς το αντίθετο. Κάντε διάλογο μαζί του, δώστε του χρόνο και έχετε υπομονή για να δείτε τις αντιδράσεις του.

Ντόρα Μίνου
ΜΑ Κλινική Ψυχολόγος- Ψυχοθεραπεύτρια
Οικογενειακή Σύμβουλος
Πηγή