Άνθρωποι υψηλής λειτουργικότητας: Ποιοι είναι;

 

Από την Ειρήνη Ορφανού, Συμβουλευτική Ψυχολόγος MSc

Κάποτε χαρακτηρίζονταν ως άτομα με σύνδρομο Asperger. Τα τελευταία χρόνια όμως...
αποκαλούνται υψηλής λειτουργικότητας αυτιστικοί. Ενας από αυτούς ήταν και ο Αϊνστάιν.


Albert Einstein, Vincent Van Gogh, Isaac Newton, Leonardo Da Vinci, Johann Sebastian Bach, Ludwig van Beethoven, Amadeus Mozart, Andy Warhol, Bill Gates είναι μόνο κάποιοι που συγκαταλέγονται στη λίστα με τα μεγάλα ονόματα των αυτιστικών. Πριν από κάποια χρόνια ονομάζονταν άτομα με σύνδρομο Asperger. Τα τελευταία χρόνια όμως ο όρος αυτός δεν χρησιμοποιείται πια και όποιοι πληρούν τα παρακάτω κριτήρια διαγιγνώσκονται ως υψηλής λειτουργικότητας αυτιστικοί: χαρισματικά άτομα με βασικά ελλείμματα στην κοινωνική αλληλεπίδραση και στη λεκτική επικοινωνία, με έλλειψη βλεμματικής επαφής, με στερεότυπες έως και εμμονικές συμπεριφορές, με μια αδεξιότητα στην κίνηση, με αδυναμία διαχωρισμού κυριολεξίας και μεταφοράς και με περιορισμένη γκάμα ενδιαφερόντων.

Το προφίλ του

Ο υψηλής λειτουργικότητας αυτιστικός είναι συνήθως άνδρας, αφού εκείνοι είναι πιο επιρρεπείς. Είναι οριοθετημένος, με ισχυρή αίσθηση του δικαίου και του καθήκοντος. Πολύ τυπικός ως υπάλληλος και πολύ προικισμένος, με ταλέντο στη μουσική, στη ζωγραφική ή σε κάποια άλλη μορφή τέχνης. Βρίσκει ικανοποίηση στο να εστιάζει εμμονικά σε κάτι, όπως ο Αndy Warhol με τα επαναλαμβανόμενα μοτίβα του. Μπορεί να ασχοληθεί με τα μαθηματικά, τη φυσική ή τους υπολογιστές με μεγάλη ευκολία και να διαπρέψει σε αυτό (Bill Gates). Είναι σχεδόν απίθανο να έχει εξαιρετικές επιδόσεις σε κάποιο άθλημα. Είναι ιδιόρρυθμος ως χαρακτήρας. Τα επίπεδα ιδιαιτερότητάς του ποικίλλουν ανάλογα με τον βαθμό αποτελεσματικότητας της παρέμβασης που είχε σαν παιδί. Δυσκολεύεται να αντιληφθεί οτιδήποτε ξεφεύγει από το χειροπιαστό, είναι λίγο αδέξιος στην προσέγγιση και στη γνωριμία με άλλους και έχει μονότονο τρόπο ομιλίας, χωρίς ιδιαίτερες εναλλαγές φωνής. Αυτό το τελευταίο όμως, μαζί με το απλανές του βλέμμα και το κοφτερό μυαλό του, τον καθιστά εξόχως γοητευτικό στο γυναικείο φύλο!

Σας θυμίζει κάτι;

Ευλόγως, καθώς σχεδόν όλοι γνωρίζουμε κάποιον που είναι έξυπνος αλλά λίγο αφελής, που μπορεί να λύσει απαιτητικές μαθηματικές εξισώσεις αλλά διερωτάται πώς μπορεί κάποιος να πετάξει από τη χαρά του, που σας θυμίζει όλα τα γενέθλια φίλων, συγγενών αλλά και απλών γνωστών. Που έχει αναπτυγμένη αντιληπτική ικανότητα, που είναι υψηλής ευφυΐας αλλά που δυσκολεύεται να διαβάσει πίσω από τις λέξεις. Που πολλές φορές νιώθετε ότι του δείχνετε κάτι και βλέπει το δάχτυλο, εστιάζει δηλαδή στο ασήμαντο, βλέπει το δέντρο και χάνει το δάσος. Κάποιον που μπορεί να νιώθει πολύ βαθιά συναισθήματα για εσάς, αλλά να δυσκολεύεται να εμβαθύνει σε αυτά. Κάποιον που να έχει τη διάθεση να συγχρωτιστεί με τους γύρω του αλλά να δυσκολεύεται να το καταφέρει. Κάποιον με υψηλή διανοητική, αλλά χαμηλή συναισθηματική νοημοσύνη, που δυσκολεύεται να ονομάσει, να εντοπίσει και να εκφράσει λεκτικά αυτά που νιώθει.

Θεραπεύεται;

Βελτιώνεται σημαντικά, αν υπάρξει σωστή θεραπευτική παρέμβαση σε μικρή ηλικία και τελικά παραμένουν ψήγματα δυσκολίας σαν στοιχείο του χαρακτήρα, κυρίως στο κοινωνικό κομμάτι.

* Σίγουρα κάθε περίπτωση είναι διαφορετική, όμως σαν παιδιά θα πρέπει να δουλευτούν εργοθεραπευτικά μέσω της αισθητηριακής ολοκλήρωσης (τραμπολίνο, ειδικές μπάλες, κούνιες) που αποσκοπεί στη γενικότερη οργάνωσή τους και στην ενίσχυση της κοινωνικής τους συμμετοχής.

* Η λογοθεραπευτική παρέμβαση επίσης βοηθά σημαντικά όταν δεν επικεντρώνεται μόνο στον λόγο, αλλά στον σφαιρικό τρόπο συμπεριφοράς του παιδιού. Αυτό επιτυγχάνεται πολύ αποτελεσματικά μέσω της άσκησης της σειροθέτησης, η οποία βοηθά στο να μπορεί κανείς να εκτελεί εντολές, εμπλουτίζει το λεξιλόγιο, αναπτύσσει τον περιγραφικό λόγο και ενισχύει την προσοχή και την ανάπτυξη αλληλουχίας γεγονότων. Ενισχύει ακόμα και την ανάπτυξη πρωτοβουλιών, αφού το παιδί μαθαίνει να παίρνει πρωτοβουλίες, να προτείνει λύσεις και να μη λειτουργεί ως παθητικός δέκτης.

* Πολύ βοηθητική είναι και η δραματοθεραπεία, η οποία μέσω θεατρικού παιχνιδιού διδάσκει στα παιδιά με παιγνιώδη τρόπο τη συγκέντρωση. Τα βοηθά να εξάψουν τη φαντασία τους μέσω της υπόδυσης ρόλων και του αυτοσχεδιασμού και να έρθουν σε επαφή με διάφορα συναισθήματα εκτός από τα προφανή (χαρά, λύπη). Ετσι, μπορούν πιο εύκολα να αποκωδικοποιήσουν και το δικό τους συναίσθημα αλλά και των άλλων.

ΠΗΓΗ